Gánh cải lương trong căn hộ 50 m2

Đều đặn mỗi tối Chủ nhật, gánh cải lương Thiên Lý lại sáng đèn. Đi qua cầu thang dài, lên lầu một tòa nhà cũ góc ngã tư Nguyễn Siêu - Thi Sách ở Quận 1, bước qua cánh cửa gỗ, khán giả ngỡ ngàng lạc trong không gian phủ màu hoài niệm. Thẳng cửa nhìn vào là bục sân khấu vỏn vẹn 4 m2 buông rèm nhung đỏ. Hai bên tường loang lổ dấu tích thời gian. Ánh đèn phủ vàng bốn phía, làn khói mỏng bao quanh căn phòng.

Từng lượt khán giả ghé đến, chọn cho mình một chỗ ngồi phù hợp trên sofa, ghế tựa hay thảm bệt dưới sàn. Cả già lẫn trẻ dễ đến 50 người, không ai bảo ai chủ động tắt chuông điện thoại, thủ thỉ nhỏ tiếng, chờ đợi đến giây phút gặp mặt những người diễn viên phía sau bức màn.

Đúng 19h, như đã hẹn, giọng dẫn chuyện cất lên, vở diễn bắt đầu. Từng người nghệ sĩ họa mặt rực rỡ, uốn tóc chỉn chu, khoác cổ phục đẹp mắt từ "cánh gà" bước ra lộ diện trước khán giả. Tiếng nhạc nỉ non tấu lên từ nhạc cụ dân tộc, nâng đỡ cho chất giọng ấm, khỏe, vang vọng của dàn nghệ sĩ.

Tối 13/7 vừa qua, gánh cải lương Thiên Lý chiêu đãi khán giả vở Dương hoàng hậu. Những tháng ngày cuối đời hàm oan cay đắng của Thượng Dương hoàng hậu triều Lý được tái hiện xúc động trong suất diễn khoảng một tiếng rưỡi.

Lời thoại trau chuốt mỹ từ, điệu hát dễ nghe ngay cả với những người mới "nhập môn" cải lương. Bục sân khấu chật hẹp không ngăn trở diễn viên trình diễn linh hoạt. Từng giọng thoại khắc họa cốt cách nhân vật, từng giọt lệ mang nỗi sầu bi của sử sách. Bên dưới khán đài, người xem im lặng, hòa chung một điệu với xúc cảm của người diễn.

Vở diễn khép lại, tiếng vỗ tay vang lên và kéo dài tưởng như không dứt. Ai cũng xúc động trước câu chuyện tâm huyết của những người làm nên tác phẩm.

Trong ba nghệ sĩ của vở diễn, Tú Quyên (vai Thượng Dương hoàng hậu) kiêm nhiệm vai trò cô bầu của gánh, gắn bó với cải lương hơn 10 năm. Hạ Nắng (vai thái úy Lý Thường Kiệt) là gương mặt trẻ của sân khấu cải lương. Lư Tiểu Duy (vai Ỷ Lan) gây bất ngờ hơn cả bởi là một giáo viên dạy Văn, mới theo học hai khóa đào tạo tại gánh Thiên Lý trong 6 tháng nhưng làm chủ sân khấu tốt, ca nội lực, biểu cảm đẹp.

Gánh được ra đời từ phim điện ảnh Song lang, do đạo diễn Leon Quang Lê điều phối. Dàn nhạc của gánh gồm 5 nghệ sĩ, từ bạn trẻ gen Z đến bậc tiền bối làm nghề hơn nửa thế kỷ. Mỗi người đều có công việc riêng nhưng coi Thiên Lý là nhà, bận đến đâu cũng thu xếp công việc để đồng hành cùng gánh.

 

 

Gánh cải lương trong căn hộ 50 m2

Thành lập tháng 8 năm ngoái, cải lương Thiên Lý đến nay đã thực hiện bốn vở diễn. Dương hoàng hậu mới nhất, do cô đào Tú Quyên chấp bút kịch bản. Các vở khác được cô chuyển thể từ kịch bản kịch có sẵn. Với mỗi tác phẩm, gánh tập luyện trong khoảng một tháng, mỗi tuần đôi, ba buổi. Dù diễn nhiều lần, họ luôn chạy lại trọn vẹn vở trước giờ công diễn.

Địa điểm hoạt động của gánh vốn là căn hộ nơi Leon Quang Lê thuê để sinh sống khi về nước làm việc. Sân khấu hẹp chỉ cho phép cùng lắm ba diễn viên xuất hiện trong một cảnh. Gian bếp phía sau được dùng làm chỗ ngồi của ban nhạc. Không gian bên ngoài được tận dụng tối đa để đón được đông khách nhất, có khi lên tới 70 người cùng thưởng thức cải lương.

Thời buổi suy thoái kinh tế, tổ chức hoạt động nghệ thuật không bán vé không thể dễ dàng. Dẫu vậy, những người tổ chức né tránh nhắc đến khó khăn. Dàn nghệ sĩ tâm sự họ gặp nhau vì tình yêu dành cho cải lương, đến với gánh Thiên Lý vì cảm thấy được truyền lửa bởi cách trình diễn cải lương thuần túy, không cần sân khấu lộng lẫy hay dàn nhạc quy mô.

Trả lời Ngôi Sao, cô bầu Tú Quyên bày tỏ xúc động khi gánh hát Thiên Lý được đông khán giả đủ độ tuổi đón nhận. Cô cho biết dù các suất diễn không bán vé, tiền ủng hộ của mọi người khi đến xem hỗ trợ một phần chi phí duy trì gánh. Cô nói thêm: "Tôi làm việc này không phải để kiếm tiền. Tôi tâm niệm khi mình làm những điều có giá trị cho cải lương, những giá trị đó sẽ tạo ra cơ hội và nguồn thu khác cho mình".

Đạo diễn Leon Quang Lê bộc bạch: "Chúng tôi lập gánh hát Thiên Lý để có nơi chốn chia sẻ tình yêu cải lương với nhiều người, tạo cơ hội cho mọi người đến với cải lương thật tự nhiên và không rào cản. Cát-xê rất bèo nhưng cô chú, anh chị em trong gánh sẵn sàng bỏ show để đồng hành với nhau".

Từng ghé xem một suất diễn của cải lương Thiên Lý, NSƯT Hữu Châu - hậu duệ của gia tộc sân khấu lẫy lừng Thanh Minh Thanh Nga - tìm thấy nhiều xúc động. Nghệ sĩ trải lòng: "Họ đàng hoàng quá, nghiêm túc quá, làm tôi càng trân trọng. Không gian nhỏ xíu, trong đó có những nghệ sĩ trẻ yêu nghề, tha thiết làm nghề; có những khán giả trẻ đến với Thiên Lý vì yêu thích cải lương như ông bà, cha mẹ họ ngày xưa. Tôi thấy ấm lòng cho người nghệ sĩ và cả khán giả. Tôi ra về với nhiều cảm xúc, ước gánh hát Thiên Lý được nhiều người biết đến".

Phong Kiều