Ảnh: Net Doctor
Thế nào là đột quỵ, đột tử?
Đột tử, hay ngừng tim đột ngột, là tình trạng đột ngột ngừng hoạt động cơ tim dẫn đến ngừng dòng máu chảy vào các cơ quan quan trọng gây thiếu máu não, khiến mọi hoạt động sinh lý trong cơ thể đình trệ. Người bệnh đang khỏe mạnh có thể bất ngờ gục ngã, mất ý thức, không còn mạch đập hay hơi thở. Đột tử diễn ra rất nhanh, thường trong vài phút, nếu không được can thiệp y tế kịp thời, người bệnh hầu như không có cơ hội sống sót.
Trong khi đó, đột quỵ hay tai biến mạch máu não là một bệnh lý cấp tính, thường xảy ra đột ngột khi nguồn máu cung cấp cho não gặp gián đoạn hoặc suy giảm. Khi đó, não bị thiếu ôxy, dinh dưỡng và các tế bào não bắt đầu chết trong vòng vài phút, tuy nhiên mạch lúc này còn đập. Đây là một trong những bệnh lý thần kinh nguy hiểm và phổ biến nhất. Đột quỵ có thể dẫn tới tử vong nếu bệnh nhân không được cấp cứu kịp thời trong thời gian "vàng", một số người qua khỏi có thể để lại nhiều di chứng.
Nguyên nhân
Nguyên nhân đột tử chủ yếu liên quan đến tim như nhồi máu cơ tim cấp (động mạch vành tắc nghẽn do cục máu đông), rối loạn nhịp tim (rung thất, nhịp nhanh thất) hoặc bệnh cơ tim. Tình trạng này có thể xuất phát từ thuyên tắc phổi (máu đông chặn động mạch phổi), vỡ động mạch chủ, đột quỵ.
Trong khi đó, đột quỵ (tai biến mạch máu não) liên quan đến tình trạng dòng máu lên não bị gián đoạn, dẫn đến tổn thương tế bào não. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến đột quỵ là do thiếu máu cục bộ (tắc nghẽn động mạch) và xuất huyết não (mạch máu bị vỡ).
Biểu hiện
Biểu hiện đột tử thường xuất hiện trong thời gian rất ngắn, bao gồm cảm giác khó thở, hồi hộp, mệt mỏi, suy hô hấp, đau tức ngực, loạn nhịp tim.
Đột quỵ thường có dấu hiệu báo trước theo quy tắc FAST gồm méo mặt (Face), yếu tay (Arm), nói khó (Speech), cần hành động ngay (Time). Các triệu chứng khác có thể xảy ra như hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng, đau đầu dữ dội, buồn nôn.
Nguy cơ tử vong
Đột tử có tỷ lệ tử vong cao. 90-95% người bị ngừng tim đột ngột tử vong ngay tại chỗ nếu không được cấp cứu trong 4-6 phút đầu.
Trong khi đó, đột quỵ không gây tử vong ngay trong vài phút mà thường diễn tiến qua vài giờ hoặc vài ngày, tùy mức độ tổn thương não. Nếu được đưa đến bệnh viện trong "giờ vàng" (3-4,5 giờ đầu kể từ khi có triệu chứng), người bệnh có nhiều khả năng được cứu sống, giảm di chứng như liệt nửa người, mất ngôn ngữ.
Xử trí thế nào khi một người bị đột tử và đột quỵ
Khi nghi ngờ một người bị đột tử, hãy gọi cấp cứu và lập tức ép tim, thổi ngạt cho người bệnh. Đặt hai tay lên giữa ngực người bệnh và thực hiện ép ngực mạnh với tốc độ khoảng 100 lần mỗi phút. Đảm bảo mỗi lần ép ngực phải làm cho ngực người bệnh bị đẩy xuống, khoảng vài cm. Khi thực hiện ép ngực, có thể không cần thổi ngạt trừ khi người cấp cứu đã được đào tạo chuyên môn.
Trong khi đó, với người bị đột quỵ, việc cần làm là gọi xe cấp cứu ngay lập tức. Tuyệt đối không ép tim; giữ cho bệnh nhân không bị té ngã; đặc biệt không tự ý điều trị như đánh gió, bấm huyệt, châm cứu, cho bệnh nhân uống thuốc huyết áp hay bất kỳ loại thuốc nào. Để bảo vệ đường thở, nên đặt bệnh nhân nằm nghiêng và không cho bệnh nhân ăn uống.
Hướng Dương
