Bún nước lèo rất phổ biến ở miền Tây Nam bộ. Trong đó bún nước lèo Sóc Trăng được nhiều người đánh giá là rất ngon, mang nét riêng khiến thực khách phương xa mê mẩn ngay lần đầu nếm thử. Điểm đặc biệt của món ăn nằm ở cách chế biến và các nguyên liệu, một sự kết hợp hài hòa của ẩm thực ba dân tộc Kinh, Hoa và Khmer sinh sống lâu đời tại vùng đất này.
Tinh túy của món ăn này nằm ở nước lèo, cũng là tên món bún. Nồi nước được nấu từ nhiều thành phần, trong đó không thể thiếu mắm bò hóc, tôm khô và ngải bún. Nhiều nơi thay thế mắm bò hóc bằng mắm cá linh và mắm cá sặc.
Mắm bò hóc (tiếng Khmer: prahok hay pro hoc) được làm từ cá nước ngọt, là món truyền thống của người Khmer, giúp nước lèo đậm đà và dậy mùi đặc trưng. Tuy nhiên, do mùi mắm khá nồng nên người nấu phải dùng nhiều nguyên liệu khác để khử mùi như sả và ngải bún (loại củ giống củ nghệ nhưng nhỏ và dài hơn, màu vàng đậm).
Ngoài ra, để tạo nên nồi nước lèo thơm, người nấu phải xứ lý mắm công phu. Cho mắm vào máy, xay nhuyễn rồi lọc bỏ cặn, thêm nước lọc vào nấu tới khi sôi thì để lắng xuống. Tiếp đến cho ngải bún, tôm khô, sả, ớt băm, gia vị vào, nêm nếm hợp khẩu vị. Ngải bún không chỉ giúp loại bỏ mùi tanh của mắm, còn làm nước bún có vị thanh. Bên cạnh đó, tôm khô là cách mà người Hoa thường dùng để làm ngọt nước.
Bún nước lèo Sóc Trăng ăn kèm nhiều topping như: thịt heo quay, thịt cá lóc đồng, tôm tươi... Thịt heo có lớp da giòn rụm, chặt thành lát vừa ăn, xếp đều lên trên. Tôm tươi luộc với một chút nước, lột sạch vỏ. Còn cá lóc đồng rất được cánh đàn ông ưa chuộng, nhất là bộ đồ lòng của cá lóc.
Cá làm sạch mang, vảy, sau đó chặt khúc và đem luộc chín, lột da, tách thịt thành từng mảng trông đẹp mắt. Những con cá lóc to sẽ được lấy nội tạng, rửa sạch rồi đem luộc. Lòng cá dai dai, béo thơm hấp dẫn. Muốn ăn lòng cá, thực khách phải đến sớm mới có. Phần đầu cá để riêng dành cho những người ưa ăn béo.
Một phần bún nước lèo Sóc Trăng đầy đủ sẽ kèm theo đĩa rau sống gồm: giá trụng, rau muống bào, hoa chuối bào và rau thơm. Nước lèo được chan ngập bún, tràn tới mép tô trông lỏng bỏng. Tuy nhiên đây mới là cách ăn bún nước lèo đúng điệu. Khi ăn, thực khách vắt lát chanh, thêm ớt tỏi xay nhuyễn vào. Người thích ăn đậm đà thì pha thêm chén nước mắm để chấm thịt, cá... Húp một muỗng nước lèo không chút váng mỡ, thực khách cảm nhận ngay độ ngọt, thanh dễ chịu, rất ấm bụng vào buổi chiều.
Vi Yến
Ảnh: Phú Trần