Năm 1939, Pháp tổ chức Liên hoan phim (LHP) Quốc tế Le Festival International du Film với mục đích cạnh tranh với LHP Venice - sự kiện điện ảnh chịu nhiều tác động của chế độ Phát xít. Nhưng sau một lần tổ chức, LHP bị gián đoạn vì chiến tranh, đến năm 1946 tái khởi động với tên gọi LHP Cannes.
Ban đầu, giải thưởng cho 'Nam - Nữ diễn viên xuất sắc' là kỷ niệm chương hình kẹp thuốc lá gắn với ghim vàng nguyên khối. Về sau, giải thưởng cao nhất được chuyển cho 'Đạo diễn xuất sắc', với cúp là tác phẩm của một nghệ sĩ đương đại nổi bật (ảnh).
Cuối năm 1954, giám đốc LHP Cannes - Robert Favre Le Bret - nảy ra ý tưởng về chiếc cúp hình cành cọ. Không chỉ là biểu tưởng của chiến thắng từ thời trung cổ, hình ảnh này còn gắn với khung cảnh những hàng cọ dọc đại lộ La Croisette của thành phố ven biển Cannes.
Dựa trên những bản vẽ được thợ kim hoàn gửi đến, LHP chọn bản thiết kế của nhà sáng tạo trang sức nổi tiếng Lucienne Lazon. Cúp có phần dưới vát tạo thành hình trái tim và bệ là một tác phẩm điêu khắc bằng đất nung của nghệ sĩ nổi tiếng Sébastien. Chiếc cúp Cành cọ vàng đầu tiên được trao cho đạo diễn Delbert Mann của phim 'Marty' vào kỳ LHP 1955.
Những ồn ào trong ban tổ chức khiến Cành cọ vàng biến mất tại Cannes trong thời gian 1964-1974. Năm 1975, giải thưởng được giới thiệu lại và trở thành biểu tượng lâu dài của LHP danh giá toàn cầu, trao cho đạo diễn 'Phim truyện xuất sắc' tại hạng mục tranh giải chính. Cúp được đựng trong hộp da dê màu đỏ, lót vải da lộn màu trắng.
Cúp Cành cọ vàng vào đầu thập niên 1980.
Bệ đỡ tròn của cúp dần thay đổi, trở thành hình kim tự tháp vào năm 1984. Năm 1992, hãng kim hoàn Thierry de Bourqueney thiết kế lại chiếc cúp với bệ đỡ pha lê cắt thủ công.
Kỷ niệm 50 năm LHP vào năm 1997, một Cành cọ vàng đặc biệt được trao cho nhà làm phim người Thụy Điển Ingmar Bergman, con gái ông thay cha nhận giải. Không có bệ đỡ bằng đá như các phiên bản thông thường, chiếc cúp này chỉ có duy nhất lá cọ đúc bằng vàng, đựng trong hộp đỏ.
Sau đó một năm, thương hiệu Chopard của Thụy Sĩ giành quyền thiết kế cúp Cành cọ vàng và duy trì vai trò đối tác độc quyền của LHP Cannes đến nay. Giải thưởng nặng khoảng 118 gr, kích thước 13,5 cm x 9 cm, có 19 chiếc lá được chạm khắc trên đệm pha lê.
Cành cọ vàng được tạo ra tại các xưởng thủ công ở Geneva, qua tay ít nhất 7 nghệ nhân trong 40-70 giờ chế tác. Lá cọ vàng đặc trưng của giải thưởng được làm bằng vàng 24K, gắn trên đệm pha lê mô phỏng hình dáng viên kim cương. Tuy nhiên, các miếng pha lê không bao giờ giống hệt nhau nên mỗi chiếc cúp sẽ ít nhiều khác biệt. Bởi tính tinh xảo và độc bản như vậy, mỗi cúp Cành cọ vàng được xem như một kiệt tác nghệ thuật.
Cành cọ vàng năm 2017 được trao cho phim 'The Square' của đạo diễn Ruben Östlund. Phiên bản cúp kỷ niệm LHP lần thứ 70 được thiết kế đặc biệt để mang lại hiệu ứng 'đóng băng'. Cành cọ vàng được nạm 167 viên kim cương 'giống như bụi sao trên lá và thân cây'.
5 năm sau, chiếc cúp phiên bản 75 năm thay đệm pha lê truyền thống bằng nền đá thạch anh hồng. Viên đá tượng trưng cho niềm đam mê, sự hòa hợp giữa trang sức và điện ảnh. Lá cọ được đính nhiều viên kim cương.
LHP Cannes 2024 khai mạc hôm 14/5. Cành cọ vàng đầu tiên của năm được trao cho diễn viên Meryl Streep, tôn vinh những cống hiến của bà trong 47 năm qua. Ngoài Streep, hai Cành cọ vàng danh dự khác cũng sẽ được trao, dành cho hãng phim hoạt hình Ghibli và tài tử George Lucas.
Phong Kiều (Theo Elle, Variety)
