Tháng 4/1912, tàu Titanic rời bến cảng ở Anh, thẳng tiến về Mỹ. Con tàu đồ sộ trở thành giấc mơ của lớp người trung lưu và lao động bình dân. Với giới thượng lưu, nó như tờ giấy chứng nhận cho đẳng cấp vương giả của họ.
Đặt cược cả gia tài vào một ván cờ bạc, chàng họa sĩ nghèo tên Jack cũng ôm mộng kiếm được tấm vé lên tàu Titanic. Chẳng ngờ, vận may mỉm cười với chàng thật. Jack chỉ mong cầu "bỏ túi" thêm nhiều trải nghiệm, nhưng hiện thực đưa chàng đi xa hơn thế.
Cuộc gặp gỡ với Rose làm cuộc sống của Jack thêm nhiệm màu. Đổi lại, sự bình phàm mà sâu sắc của Jack khiến nàng tiểu thư sống trong nhung lụa tìm thấy tự do. Đôi trẻ bước vào tình yêu bằng tâm hồn đồng điệu và con tim thuần khiết. Nhưng chuyện tình của họ vấp phải sự ngăn cách của giai cấp và đứng trước hiểm nguy sinh - tử, khi con tàu va phải tảng băng trôi.
Giữa biển người tấp nập, Rose và Jack chính là định mệnh, là chân ái, là mảnh ghép vừa vặn và bù khuyết cho nhau. Nàng yêu thích và am tường hội họa, chàng là một họa sĩ tài năng. Nàng luôn ngộp thở bởi khuôn khổ cứng nhắc của gia đình, còn chàng là kẻ lãng du, sống đời phiêu bạt mọi miền sông núi. Những câu chuyện Jack kể khỏa lấp khát vọng khám phá thế giới trong Rose, cổ vũ nàng vùng thoát khỏi vòng kìm kẹp của gia đình.
Năm 1953, Hollywood tạo nên cuộc "đào tẩu" đầy ngọt ngào và bất hủ mang tên Roman Holiday, nơi công chúa Ann trốn khỏi cung điện, cùng chàng ký giả Joe du hành thị thành Rome lãng mạn. Với Titanic, đạo diễn James Cameron mang đến cho giới mộ điệu thêm một chuyến phiêu lưu của tình yêu tương tự, nhưng với không gian nhỏ hẹp hơn, gói gọn trên con tàu Titanic.
Bên Jack, Rose tạm bỏ quên loạt nguyên tắc của giới nhà giàu, hồn nhiên rong chơi, vô tư chạy chân trần xuyên qua từng khoang tàu và làm những việc thuộc hàng "danh sách đen" ở thế giới của nàng. Hình ảnh Jack dạy Rose nhổ nước bọt là không ra thể thống gì trong mắt mẹ Rose, là mất vệ sinh với nhiều người. Vậy nhưng với người con gái ấy, trò chơi ngốc nghếch này đầy thú vị.
Nắm tay Jack, Rose lần đầu bước vào bữa tiệc của khoang tàu giá rẻ. Nàng tháo giày, túm váy hòa vào điệu nhảy của dân nhập cư và lao động nghèo. Giữa khung cảnh rộn ràng ca vũ tái hiện nhịp sống đa sắc tộc, bước chân của Rose như xóa nhòa ranh giới giữa hai lớp người trong một xã hội còn nặng tư tưởng phong kiến.
Khi đôi tình nhân đứng trên mũi tàu, Jack nhẹ nâng đôi tay của Rose giữa biển trời thênh thang. Thiếu nữ tuổi 17 choáng ngợp trước ánh tịch dương diễm lệ, bật cười hạnh phúc xen bối rối bởi cảm giác mình đang bay lên. Cảnh tượng ấy trở thành kinh điển của màn bạc thế giới, vừa ngụ ý tình yêu chắp cánh cho tâm tư của những kẻ đang yêu, vừa ám chỉ lửa tình cứu rỗi con người trong bế tắc, trả cho họ cảm giác tự do tự tại.
Trong hai phần đã chiếu của bom tấn Avatar, James Cameron lặp đi lặp lại câu thoại "I see you" (Anh đã thấy em, em đã thấy anh), gieo nhiều ngụ ý trong chữ "thấy". Thì ra trước đó cả thập kỷ, đạo diễn bậc thầy đã sử dụng câu nói này trong Titanic, qua lời thủ thỉ của Jack với Rose.
Chữ "thấy" ở đây hàm chứa nhiều lớp nghĩa, ám chỉ Jack "đổ" Rose ngay lần đầu bắt gặp nàng, trong khoảnh khắc nàng chẳng hề phát hiện có ánh mắt đắm đuối nhìn mình. Nó cũng thể hiện sự thấu hiểu nội tâm lẫn nhau giữa hai người lạ có xuất thân, hoàn cảnh sống khác biệt. Họ chạm vào tình yêu khi thấy nhau bằng cả ánh mắt và tâm hồn.
Trong khi Rose là tiểu thư gia đình quyền quý, Jack chỉ là gã nghèo không thân thích, không thành tựu. Ngoài cái tên Jack Dawson và trải nghiệm ôm giá vẽ đi khắp đường phố, chàng chẳng còn gì để kể với người con gái mình phải lòng ngay lần đầu chạm mặt. Ấy vậy mà Rose cứ tin Jack bằng niềm tin tinh khôi và tuyệt đối. Nếu không tin chàng, nàng đâu chịu ngồi nghe chàng kể chuyện, theo chàng luồn lách những góc nhỏ trên con tàu lớn, để chàng vẽ mình khỏa thân, trao gửi sinh mạng vào tay chàng khi tàu va phải tảng băng trôi và đi cứu khi chàng bị biệt giam?
Lần ấy, Jack bị đổ oan lấy cắp viên kim cương quý giá của Rose. Mặc cho con tàu đang chìm dần xuống biển và người thân phản đối, Rose một mình xuống khoang dưới cứu người yêu. Đáp lại câu hỏi tại sao chọn tin Jack, Rose bảo trực giác nói với nàng rằng chàng vô tội. Thực tế, sự tử tế, chân thành của Jack đủ làm Rose trao gửi niềm tin, dẫu họ mới quen nhau vài ngày ngắn ngủi.
- You trust me? (Em có tin anh không?)
- I trust you (Em tin anh)
Những cuộc đối thoại như vậy giữa Jack và Rose xuất hiện vài lần trong phim. Tình yêu, niềm tin giữa họ được trải dài qua cả câu chuyện. Vượt trên sự rung động yêu đương thường tình, sự gắn kết giữa hai tâm hồn trẻ được nâng đỡ bởi lòng tin. Trong lịch sử điện ảnh, chuyện tình bị ngăn cấm vì cách biệt giai cấp không ít. Điều khiến Titanic vượt qua những cuốn phim khác để trường tồn trong lòng khán giả chính là niềm tin hai nhân vật chính dành trao nhau.
Song hành chuyện tình yêu, Titanic khai thác tâm lý con người trước thảm kịch - yếu tố khiến bộ phim vượt ra khuôn khổ của thể loại lãng mạn, nâng tầm trở thành một phim chính kịch có chiều sâu.
Xuyên suốt phim, kịch bản phân tách hành khách trên tàu thành hai nhóm. Người lắm tiền nhiều của sống ở các khoang phía trên, tận hưởng view biển đẹp hơn, được phục vụ sang xịn hơn và khi tàu gặp nạn, có cơ hội xuống tàu cứu hộ sớm hơn. Những phận người nghèo ngược lại trong mọi khía cạnh.
Nhưng trước thảm họa thiên nhiên, người giàu - người nghèo cũng hóa như nhau. Ai cũng rơi vào nỗi lo sợ chết chóc, trộn lẫn vào nhau trong những cú trơn trượt trên sàn tàu nghiêng đổ hay ở thời khắc bỏ mạng dưới biển rét mướt. Cũng trong tình cảnh ngặt nghèo ấy, một bộ phận giới thượng lưu để lộ bản tính giàu mà không sang.
Trong khi giới nhà giàu nghiễm nhiên được hưởng đặc quyền thoát khỏi con tàu chìm, người nghèo phải vật lộn để giành được cơ hội sống. Tinh thần này được gửi gắm qua cảnh nhóm lao động bình dân nổi dậy chống lại thủy thủ đoàn và được phản ánh rõ nét qua chân dung nam chính Jack.
Trước cả tai nạn của tàu Titanic, Jack đã cùng Rose trải qua nhiều tình cảnh ngặt nghèo. Mỗi lần, chàng đều giữ bình tĩnh vượt qua trở ngại, bằng kỹ năng sinh tồn thuần thục. Tinh thần vượt khó của Jack ảnh hưởng lớn đến Rose, để nàng có được quyết tâm vượt qua ải tử, xoay sở để được cứu sống ở những phút cuối phim.
Cùng loạt tình huống như vậy, tác phẩm để lại xúc động với hình ảnh dàn nhạc công bình tâm chơi nhạc đến khi bị sóng cuốn đi; người mẹ dỗ dành hai con nhỏ chìm vào giấc ngủ an yên, trước khi cả ba theo con tàu chìm vào nước biển; cặp vợ chồng già ôm lấy nhau trên chiếc giường đang sa dần vào đại dương sâu thẳm. Dù xem lại bao nhiêu lần, khán giả cũng khó cầm nước mắt trước những khung hình như thế.
Quyến rũ cả về hình ảnh và câu chuyện, lại chạm vào nhiều tuyến truyện chứ không đơn thuần kể chuyện tình yêu, Titanic truyền tải những vấn đề, thông điệp không bao giờ cũ. Nhờ vậy, bộ phim sống mãi trong lòng người xem, sau hơn hai thập kỷ, trở thành dấu ấn tài năng của cặp sao Leonardo DiCaprio và Kate Winslet.
Phong Kiều (Ảnh: 20th Century Fox)
