Yêu nude nghệ thuật trước khi cầm máy

- Cơ duyên nào đã đưa anh đến với ảnh nude nghệ thuật?

- Khi tôi bước vào con đường chụp ảnh khỏa thân nghệ thuật, chính xác hơn, khi tôi vừa cầm máy, tôi đã yêu ngay mảng nghệ thuật này rồi. Có lẽ tôi còn yêu khỏa thân nghệ thuật trước cả khi tôi cầm máy nữa không chừng. Lúc mới chập chững vào nghề, tôi thấy người ta chụp phong cảnh quá đẹp, chụp đời thường quá sinh động, chân dung lại rất lột tả... Như vậy, tôi cảm thấy mình phải tìm một cái gì khác, mình không thể đọ được với những "đại gia" như thế. Và tôi hèn nhát để đi theo một con đường mà chưa ai đi, tôi sợ đụng chạm với các bậc đàn anh đi trước. Cuối cùng, tôi tìm thấy con đường riêng của mình, đó là con đường chụp ảnh khỏa thân nghệ thuật.

- Vậy anh quan niệm thế nào về ảnh nude?

- Với tôi, đây là một loại hình nghệ thuật tôn vinh cái đẹp mà tạo hóa đã ban cho người phụ nữ. Ảnh nude mang một vẻ đẹp lành mạnh, khiến người xem có những rung động nghệ thuật, rung động tinh tế trước cái đẹp. Nó cũng đem lại cách nhìn khiến con người ta hướng thiện, hướng mỹ hơn. Khác hoàn toàn với ảnh sex, ảnh sex thường cho mọi người những rung động về giới tính.

- Phong cách chụp ảnh nude của anh so với các nhiếp ảnh gia có sự khác biệt nào?

- Tôi cho rằng mỗi người có một góc nhìn, cách thể hiện cái đẹp khác nhau. Nghe Trịnh Công Sơn hay Ngô Thụy Miên đều có cái hay nhất định. Điều quan trọng là cá tính và sở trường của người nghệ sĩ. Có người chỉ chụp đẹp trong phòng kín, ra ngoài thiên nhiên không "thăng hoa" bằng. Nhiều người thì ngược lại.

Ở Việt Nam, chưa có trường lớp nào dạy chụp ảnh nude nghệ thuật cả. Tôi phải đi xem tranh, xem ảnh của rất nhiều tác giả trên thế giới. Tôi thấy bức tranh của tác giả này đẹp nhưng bức tranh khác lại chưa đẹp, và học hỏi từng bức của các tác giả khác nhau. Về nhà, tôi lấy một con búp bê của con gái, chỉnh các tư thế, chiếu ánh sáng vào và tập chụp. Xong mới thấy nó sai chỗ nào, xấu chỗ nào, chưa đẹp chỗ nào, chụp đi chụp lại cho tới khi đạt yêu cầu, rồi mới dám mời người mẫu. Việc mời một cô người mẫu rất khó khăn, mình chụp không đạt sẽ rất lãng phí thời gian và công sức.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Thái Phiên chụp cùng "tiền bối" Võ An Ninh.

- Anh thường "ưu ái" điểm nhấn nào trên cơ thể người phụ nữ?

- Thật ra, đã là phụ nữ thì cái đẹp của họ thể hiện ở từng chi tiết nhỏ nhất. Họ đẹp từ bàn chân đến sợi tóc. Nếu căng làn da của một phụ nữ từ đầu đến chân chỉ được khoảng 1m vuông, nhưng trong 1m vuông ấy, hàng nghìn đời này không biết bao nhiêu người đã "cày xới" để sáng tạo và tôi chỉ là một trong số đó. Phụ nữ đẹp thì góc nào cũng đẹp: bờ vai, vùng eo, cái nhướng mày...

- Trong các tác phẩm của anh, người xem chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của những thiếu nữ đôi mươi. Anh nghĩ sao về hình ảnh một phụ nữ, một bà mẹ trẻ đang chơi đùa với đứa con nhỏ 5-6 tháng chẳng hạn?

- Tôi nghĩ rằng đó là một gợi ý hay và cũng là đề tài tôi đang ấp ủ. Bởi với những người phụ nữ, những người mẹ, họ có một nét đẹp rất riêng nhưng tương đối khó khai thác và đòi hỏi người bấm máy một trình độ, kỹ thuật chụp cao.

- Theo anh, giữa kỹ thuật chụp ảnh, người mẫu và cách "cảm", phát hiện vẻ đẹp của tác giả, yếu tố nào quan trọng hơn để tạo nên một bức ảnh nude hoàn hảo?

- Thực ra, không có người phụ nữ nào xấu cả. Nói theo lý thuyết, có hai loại phụ nữ: đẹp và... rất đẹp. Thế thì góc nhìn và cách "cảm" của người cầm máy là quan trọng hơn rất nhiều. Chứ không phải cứ đưa cho tôi Hoa hậu, Á hậu thì có thể ra một tác phẩm hoàn hảo đâu.

- Bên cạnh các bức ảnh chụp trong studio, anh còn có rất nhiều sáng tác ngoài thiên nhiên. Ưu, nhược của từng hình thức chụp này là gì?

- Từ chuyên môn gọi là Indoor - chụp trong phòng kín và Outdoor - chụp ngoài trời. Mỗi hình thức có một nét đẹp riêng. Chụp ở trong phòng thì tôi dùng ánh sáng chủ động, có nghĩa là tuỳ mình đặt cái đèn ở đâu. Còn chụp ngoài thiên nhiên, nhiều khó khăn hơn. Tôi không thể bắt ông mặt trời chiếu sáng như tôi muốn, đẩy mây đi hay kéo mây đến. Rồi ngoài trời còn có những yếu tố bất khả kháng như trẻ chăn bò ngang qua, cô gái đi chợ về tò mò ngoái lại xem... Tuy nhiên, chụp ngoài trời, con người gắn kết với thiên nhiên hơn và người nghệ sĩ cảm thấy thăng hoa, bay bổng hơn để sáng tạo. Tôi nghĩ, mỗi cái có một cái hay riêng của nó.

- Anh có kỷ niệm nào đáng nhớ trong những lần sáng tác?

- Với bản thân tôi, mỗi một tác phẩm đều là một đứa con tinh thần. Tôi có khoảng 130 bức ảnh ưng ý nhất. Với mỗi bức lại có kỷ niệm riêng. Cũng giống như những đứa con trong gia đình, mình yêu quý chúng như nhau nên đặc điểm riêng của từng đứa, tôi đều nhớ đến. Kỷ niệm của tôi có thể chỉ là một khoảnh khắc áng mây bay qua, ngẫu hứng nhưng rất đẹp. Đứng trước một bức ảnh, tôi đều nhớ ngay kỷ niệm khi sáng tác nó.

- Theo anh, khó khăn lớn nhất của nghệ sĩ chụp ảnh nude là gì?

- Cái khó ở đây có hai loại. Khó khách quan và khó chủ quan. Người nghệ sĩ chụp ảnh nude ở VN trong giai đoạn hiện nay rất gian nan. Trước mắt là định kiến của xã hội, của gia đình và cả bản thân. Nhiều người nghĩ rằng "ông này đi chụp ảnh khoả thân là một việc gì đó thiếu đạo đức". Vì thế, tác giả phải tự vượt qua bức tường đó mới cầm máy được. Chụp xong rồi, đưa ra xã hội, có công nhận không lại là một chuyện khác. Như vậy, các yếu tố khách quan ở ngoài tác động khá lớn. Còn chủ quan, kiếm một người mẫu đã khó, người mẫu có tự nhận mình là người trong ảnh hay không, hay sợ bạn bè người quen đánh giá. Như vậy, sự nhập nhằng giữa khoả thân nghệ thuật và khoả thân phi nghệ thuật đang lấn cấn với nhau. Công chúng chưa phân định rõ ràng được, còn người nghệ sĩ, nếu không chắc tay máy thì cái nhập nhằng này sẽ ngày càng đè nặng lên vai họ.

Cánh diều tuổi thơ - Một tác phẩm đời thường của Thái Phiên.

- Quan điểm của bà xã anh về công việc này thế nào?

- Bất cứ người vợ, người phụ nữ nào cũng đều không mong muốn chồng mình đi chụp ảnh khoả thân. Tôi đã phải vận dụng mọi lý lẽ để thuyết phục vợ mình nhiều lần. Tôi cứ đưa ra lý luận, dần dần bà xã đành phải "sống chung với lũ" mà thôi.

- Anh có lời khuyên gì cho những người muốn theo con đường chụp ảnh nude?

- Thực ra có rất nhiều người gửi thư đến xin làm đệ tử của tôi. Tuy nhiên, tôi đều khuyên các bạn trẻ không đi theo nghề này vì đây là một nghề thực sự gian khổ. Nó không lấp lánh ánh vàng như bề ngoài đâu. Ngay bản thân tôi đã rất nhiều lần định buông máy. Tuy nhiên, tôi quan niệm "Cái đẹp là vĩnh cửu". Có thể hiện tại, còn nhiều ánh nhìn không thiện cảm của công chúng về ảnh nude, nhưng tôi tin, một ngày không xa, ảnh khoả thân nghệ thuật sẽ có chỗ đứng bình bằng với các loại hình nghệ thuật khác.

Nhật Thu thực hiện