Charles "Chuck" Feeney, 89 tuổi, người đồng sáng lập hãng bán lẻ miễn thuế Duty Free Shoppers với Robert Miller vào năm 1960, đã tích lũy hàng tỷ USD nhưng lại sống cuộc đời thanh đạm như tu sĩ. Với tư cách là một nhà từ thiện, ông đã đi tiên phong trong ý tưởng "Cho đi khi còn sống", tức chi tiêu phần lớn tài sản cho các hoạt động từ thiện thay vì tài trợ cho một quỹ khi qua đời. Ông quan niệm tiền không thể mang theo lúc xuống mồ nên khi còn sống hãy đóng góp cho cộng đồng.
"Chúng tôi đã học được rất nhiều điều và tôi hạnh phúc vì cho đi toàn bộ tài sản trước khi hết thời gian của cuộc đời", Feeney nói với Forbes. "Tôi xin gửi lời cảm ơn tới những người cùng tham gia hành trình này. Và với những ai còn thắc mắc về ý tưởng cho đi khi còn sống, hãy thử đi và bạn sẽ thích nó".
Trong bốn thập kỷ qua, thông qua quỹ Atlantic Philanthropies của mình, cựu tỷ phú Feeney đã quyên góp hơn 8 tỷ USD cho các tổ chức từ thiện, các trường đại học và các quỹ trên toàn thế giới. Năm 2012, ông Feeney từng tiết lộ chỉ dành ra khoảng 2 triệu USD để hai vợ chồng ông nghỉ hưu. Điều đó đồng nghĩa với việc ông đã cho đi số tiền gần gấp 400 lần so với giá trị tài sản ròng hiện tại.
Trong khi nhiều nhà từ thiện giàu có có một đội ngũ quảng bá mỗi lần làm từ thiện các khoản quyên góp của họ, Feeney đã cố gắng giữ bí mật những món quà của mình. Cuối thập niên 1990, những hoạt động vì cộng đồng của ông mới được hé lộ sau thương vụ bán cổ phần Duty Free Shoppers cho tập đoàn LVMH của Pháp. Tạp chí Forbes gọi Feeney là "James Bond từ thiện".
Làm giàu từ việc bán hàng xa xỉ cho khách du lịch, Feeney lại cùng vợ sống trong một căn hộ giản dị, trông như một phòng ký túc xá ở San Francisco. Trên tường, cựu tỷ phú treo vài tấm hình chụp cùng gia đình, bạn bè, bên dưới là một chiếc bàn gỗ đơn sơ. Ở cái bàn nhỏ ấy, có một kỷ niệm chương nhỏ ghi: "Chúc mừng Chuck Feeney đã quyên góp 8 tỷ USD".
Với lối sống giản dị và khiêm nhường, cựu tỷ phú Feeney vẫn có ảnh hưởng lớn đến hàng loạt những nhân vật tên tuổi. Khi biết ông đứng đằng sau những khoản từ thiện hào phóng, hai tỷ phú nổi tiếng Bill Gates và Warren Buffett đã thúc đẩy việc thành lập cam kết Giving Pledge, kêu gọi những người giàu có cho đi ít nhất 50% tài sản trước khi qua đời.
"Chuck Feeney là nguồn cảm hứng cho sự ra đời của Giving Pledge. Anh ấy là hình mẫu cho tất cả chúng tôi. Tôi sẽ mất 12 năm sau cái chết của mình để hoàn thành những gì anh ấy đang làm trong suốt cuộc đời của mình", Warren Buffett nói.
Feeney đã chi tiền cho các mục tiêu từ thiện khác nhau. Ông dành 3,7 tỷ USD cho giáo dục, 870 triệu USD cho nhân quyền và hoạt động thay đổi xã hội, 700 triệu USD cho chăm sóc sức khỏe, trong đó có 270 triệu USD để cải thiện nền y tế Việt Nam.
Năm 2019, Feeney đã tóm tắt sứ mệnh từ thiện của mình như sau: "Tôi thấy có ít lý do để trì hoãn việc cho đi khi có thể đạt được rất nhiều điều tốt đẹp thông qua việc hỗ trợ các hoạt động từ thiện. Bên cạnh đó, việc cho đi khi còn sống sẽ thú vị hơn là cho đi khi bạn chết".
Một trong những món quà cuối cùng của cựu tỷ phú là 350 triệu USD hỗ trợ Đại học Cornell xây dựng trung tâm công nghệ trên đảo Roosevelt ở New York. Thay vì chờ đợi, ông tìm kiếm những vấn đề cần sự trợ giúp và sẵn sàng đầu tư khi giá trị, tiềm năng của dự án lớn hơn rủi ro.
Ngày 14/9, Chuck Feeney cùng vợ Helga Feeney đã ký vào tài liệu để đóng cửa các Tổ chức từ thiện của Atlantic Philanthropies tại San Francisco. Buổi lễ được diễn ra trực tuyến thông qua ứng dụng Zoom với ban quản lý quỹ. Bill Gates và cựu Thống đốc California Jerry Brown gửi video chúc mừng. Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi cũng gửi thư cảm ơn Feeney vì những cống hiến không ngừng nghỉ của ông.
Vào thời kỳ đỉnh cao, Atlantic Philanthropies có hơn 300 nhân viên và mười văn phòng toàn cầu. Ngày đóng cửa cụ thể đã được đặt ra từ nhiều năm trước như một phần trong kế hoạch dài hạn của ông nhằm quyên góp hết toàn bộ số tiền.
Sơn Nam (Theo Forbes)