Chuyên gia tư vấn làm giàu Mỹ David Bach nổi tiếng với những khuyến cáo gây tranh cãi như bỏ uống cà phê hàng ngày để đổi đời, mua ôtô mới là quyết định tài chính tồi tệ nhất. Ông mới được biết đến thêm với phát biểu: không ưu tiên mua nhà là sai lầm lớn nhất của người trẻ.
Trên CNBC, Bach cho biết ông kiếm hàng triệu USD nhờ sở hữu ba căn nhà rồi bán ăn chênh lệch. "Tài sản tôi tăng hàng triệu, hàng triệu USD, khi mà tôi chỉ cần vào đó ở", ông nói.
Để phản đối việc đi thuê nhà, triệu phú nêu thêm thực tế: bạn dẫu sao sẽ phải định cư đâu đó trong phần đời còn lại, nên cần đầu tư vào một chỗ ở có thể sở hữu lâu dài.
Số đông nào đang phải đi thuê nhà?
Millennials là thế hệ ông Bach chỉ ra đang thực hiện "quyết định sai lầm nhất" khi không ưu tiên mua nhà. Theo Financial Times, đây là thế hệ sinh trong khoảng thời gian 1981-1996 và có tỷ lệ lập gia đình trước 30 tuổi bằng chưa đến một nửa cha mẹ họ. Millennials chiếm một phần tư dân số thế giới và là dòng người trẻ đổ về đô thị lớn nhất từng thấy trong lịch sử, nhưng phổ biến phải đi thuê nhà.
Bach cảnh báo thực trạng ở nước ông: "Nếu millenials không mua cho mình một ngôi nhà, cơ hội để thực sự có một chút gọi là giàu ở đất nước này là từ rất ít đến con số 0. Bình quân người có nhà giàu gấp 38 lần người đi thuê". Vì thế, cựu cố vấn tài chính cho ngân hàng Morgan Stanley khẳng định: Mua nhà là "nấc thang để vươn tới sự giàu có".
"Đừng nghe người nào bảo nên thuê chứ không mua nhà", ông nói.
30 năm gánh nợ hàng triệu đồng mỗi tháng để có nhà ngay
Ông Bach dẫn chứng giá thuê 1.500 USD mỗi tháng để khuyên mua nhà còn hơn. Mức này được đặt trong bối cảnh thu nhập của giới trẻ Mỹ trung bình khoảng 3.000 USD hàng tháng. Triệu phú cho rằng mỗi cá nhân chỉ nên bỏ ra dưới một phần ba thu nhập cho chi phí nhà ở.
Tuy nhiên, cần hiểu rõ hình thức mua nhà ông Bach đem so sánh với đi thuê chính xác là gì để tránh hiểu nhầm. Vay thế chấp mua bất động sản (mortgage) là phương thức vay lên đến 80% giá trị ngôi nhà và trả nợ qua hàng chục năm.
Đối chiếu cùng một khoản tiền phải trả hàng tháng, Bach nói đi thuê nhà nhiều năm đến cuối cùng chẳng có gì; trong khi vay mua nhà như trên, sau hết bạn sẽ có ngôi nhà của riêng mình. Nhưng, với phương thức mortgage, "sau hết" mà ông Bach nêu có thể là sau 30 năm gánh nợ.
Ở Việt Nam, vay mua nhà tại một ngân hàng được quảng cáo "Sở hữu ngôi nhà mơ ước ngay hôm nay, thay vì chờ đợi 25 năm nữa!". Sở dĩ nhà có "ngay hôm nay" vì bạn có thể chỉ phải trả 30% giá trị nhà, phần còn lại ngân hàng cho bạn mượn và trả dần trong 25 năm.
Biểu mẫu tham khảo của ngân hàng này cho kỳ vay 25 năm, lãi tối thiểu, mua nhà 2 tỷ đồng (vay 1,4 tỷ) cho thấy khoản phải trả hàng tháng trong 10 năm đầu là trên dưới 10 triệu đồng. Đây là mức thực tế cho người trẻ Việt đối chiếu với việc đi thuê nhà, qua đó cân nhắc khả năng tài chính hiện có cũng như có thể đảm bảo trong một thời gian rất dài. Nếu "đứt gánh giữa đường", bạn sẽ phải nộp lại nhà và mất trắng số tiền trả các năm trước đó.
Ngoài ra, những trường hợp sau David Bach khuyên ngược lại. Không nên mua nhà nếu:
Chưa an cư. "Nếu bạn dự định chuyển đi chỗ khác sống trong ba năm tới, bạn không nên mua một mảnh đất", ông nói. Theo Bach, tốt nhất nên mua khi đã suy nghĩ về lâu dài, nhà cửa thường không phải khoản đầu tư ngắn hạn tốt.
Chưa chắc chắn về nghề nghiệp. "Nếu tình trạng nghề nghiệp không ổn định hoặc vẫn phải sống ở mức kiếm bằng nào tiêu bằng ấy, đừng mua nhà. Bạn phải chắc chắn đến kỳ là trả nợ luôn đủ và đúng hạn". Đồng thời, ông Bach khuyến cáo trong tay nên sẵn tiền đủ trang trải nợ nhà năm đầu tiên trước khi có ý định xuống tiền mua trả góp, vì nhỡ bạn mất việc hoặc thu nhập.
Dự định có con và cần thêm không gian. "Trong trường hợp bạn dự định sinh em bé và tin sẽ cần không gian rộng hơn, đừng vội vàng mua ngay một chỗ chật hẹp. Gia đình thêm người có thể khiến bạn phải chuyển nhà chỉ sau ít năm. Dù vậy, sinh con thứ nhất, thứ hai thường không đòi hỏi không gian lớn hơn quá nhiều – đứa thứ ba mới dẫn đến tình trạng chuyển chỗ ở nhiều nhất".
David Bach kết luận chuyện mua nhà hay đi thuê: "Đó là quyết định tài chính và sống khổng lồ, cần nghĩ dài hạn, không phải ngắn hạn".
Thanh Tùng