16 thanh niên trai tráng khỏe mạnh tham gia hội vật được gọi là “quan cầu”. Mỗi giáp trong làng cử 8 thanh niên khỏe mạnh, đều phải là trai chưa vợ, gia đình không có tang, không có bệnh tật, dị tật.
"Ba ngày trước khi diễn ra hội, các thanh niên này phải kiêng rượu, tỏi, hành và kiêng quan hệ nam nữ để thân thể được trong sạch. Thanh niên hai đội Giáp Thượng và Giáp Hạ đóng khố cởi trần và tiến hành các nghi lễ xin thánh Tam Giang mở hội và thi đấu", ông Nguyễn Văn Quyết, Phó ban tổ chức cho biết.
Họ chia làm 4 giáp (mỗi giáp 4 người), sau đó 4 giáp này lại được chia thành hai đội (mỗi bên 8 người) tham gia cướp cầu trên sân bùn lầy.
Quân cầu bằng gỗ lim, đường kính 35 cm, nặng khoảng 20 kg được làm lễ và trưng bày ngay cửa đền để người dân, khách thập phương tận mắt chiêm ngưỡng.
Trong quá trình đưa ra sân đấu, cầu được mang từ Đông sang Tây theo hướng mặt trời mọc và lặn.
Hai giáp cử những chàng trai khỏe nhất ra ràng, xe đai đấu vật giữa sân bùn nhão. Sau 3 hiệp nếu giáp nào thắng thì giáp đó sẽ được giao cầu.
Theo quan niệm truyền thống, mỗi lần cầu được đẩy xuống hố sẽ tượng trưng cho trời đất hòa hợp, mưa thuận gió hòa giúp mùa màng bội thu, dân làng ấm no, hạnh phúc.
Khi thi đấu, cướp được cầu mang ý nghĩa là cướp được mặt trời, cướp ánh sáng cho cây trồng.
Chính vì thế, hội vật cầu bùn đối với người làng Vân có ý nghĩa như một lễ hội cầu mùa màng bội thu.
Khi một "quan cầu" cướp được cầu thì những thành viên khác của đội sẽ tìm cách di chuyển để bảo vệ, đưa quả cầu vào lỗ đối phương.
Tuy nhiên với sức nặng của quả cầu, bên ngoài dính bùn và mặt sân trơn trượt cùng nỗ lực truy cản của đối phương, không dễ đưa quả cầu về đích.
Do bùn trơn nên các "quan cầu" thường xuyên bị ngã khi cố gắng đưa cầu về lỗ của đối phương.
Trên sân, nhiều cú va chạm nảy lửa nhưng không ảnh hưởng đến quyết tâm của từng "quan cầu".
Trước kia Lễ hội vật cầu diễn ra 2 năm một lần, nhưng do quá trình tổ chức mất nhiều thời gian và kinh phí hạn hẹp nên lâu nay 4 năm mới diễn ra một lần.
Giang Huy
