Theo SCMP, khi nữ hoàng livestream Huang Wei (thường được gọi là Viya) bị phát hiện trốn thuế lên đến 1,34 tỷ nhân dân tệ (210 triệu USD), nhiều người Trung Quốc vô cùng ngạc nhiên. "Hóa ra những người livestream bán hàng kiếm được nhiều tiền đến vậy. Họ có đóng góp gì cho đất nước ngoài việc thuyết phục khách hàng mua những thứ người ta không thực sự cần?", một người dùng Weibo bình luận.
"Người nghèo như tôi không thể nào tưởng tượng nổi. Tôi tốt nghiệp một đại học hàng đầu nhưng dù có cố gắng thế nào, cả đời cũng chẳng thể kiếm nổi số tiền lớn như thế", một người khác viết.
Khi cơ quan thuế Chiết Giang công bố khoản phạt khổng lồ của Viya vì tội nộp khoản thuế 700 triệu nhân dân tệ (110 triệu USD) từ năm 2019 đến 2020, Viya được phát hiện nắm giữ cổ phần trong ít nhất 16 công ty, trong đó là cổ đông chính của 8 nơi, bao gồm các công ty tư vấn thương mại và thương mại điện tử.
Viya - cựu chủ thương hiệu thời trang kiêm ca sĩ người Bắc Kinh - nổi tiếng năm 2016 khi trở thành người dẫn chương trình bán hàng trực tuyến của Taobao - sàn thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc, tạo ra doanh thu 100 triệu nhân dân tệ (15,7 triệu USD) trong vòng 4 tháng. Theo Hurun Report, năm 2020, Viya kiếm được hơn 30 triệu USD, chủ yếu đến từ bán hàng trực tuyến, quảng cáo và quà tặng ảo từ người hâm mộ. Phất lên từ việc livestream bán hàng, Viya và chồng Dong Haifeng trở thành tỷ phú với tài sản 9 tỷ nhân dân tệ (1,4 tỷ USD), vào top 500 người giàu nhất Trung Quốc năm 2021.
Không chỉ Viya, những người bán hàng qua livestream nổi tiếng khác như "ông hoàng son môi" Li Jiaqi hay Cherie Zhu Chenhui cũng được cho đã trở thành tỷ phú hoặc triệu phú dựa trên doanh số bán ra. Mô hình kinh doanh này rất đơn giản. Những influencer (người có sức ảnh hưởng) hoặc các công ty mạng đa kênh (MCN) của họ tính "phí cố định" từ 100.000-500.000 nhân dân tệ (15.000-79.000 USD) cho một phiên phát trực tiếp. Các influencer nhận được 20-40% hoa hồng từ doanh số bán hàng.
Theo Zhang Yi, nhà phân tích trưởng của iiMedia Research có trụ sở tại Quảng Châu, khi doanh số bán hàng lên đến hàng triệu hoặc thậm chí hàng tỷ nhân dân tệ, thu nhập của các influencer cao đến mức khó tin.
Ngoài thu nhập cao, các influencer cũng nắm giữ rất nhiều quyền lực, nhờ vào lượng người theo dõi lớn. Viya có 92 triệu người, trong khi Li Jiaqi có 47 triệu người theo dõi trên trang bán hàng của Taobao. Tháng 11 năm ngoái, L’Oreal đã phải bồi thường và xin lỗi khách hàng mua qua livestream của Viya và Li Jiaqi do vấn đề giá cả, khi hai ngôi sao livestream đình đám này dọa ngừng hợp tác với gã khổng lồ mỹ phẩm Pháp.
"Chính những người tiêu dùng đã mang lại cho influencer khả năng thương lượng, sức ảnh hưởng và sự giàu có. Khách hàng trẻ tuổi không còn chấp nhận cách mua sắm truyền thống. Ngày càng nhiều người dùng lớn tuổi cũng đang hòa vào xu thế này. Đó là xu hướng không thể thay đổi", Zhang nói.
Theo công ty tư vấn McKinsey, thương mại trực tuyến có thể giúp các thương hiệu, nhà bán lẻ tăng tốc độ chuyển đổi và cải thiện sự hấp dẫn, khác biệt của thương hiệu. Trong một báo cáo năm ngoái, McKinsey cho biết một số công ty đã thấy tỷ lệ khách hàng trẻ tuổi tăng lên tới 20%. Các công ty cũng báo cáo tỷ lệ chuyển đổi sang thương mại trực tuyến gần 30% - cao hơn 10 lần so với thương mại điện tử thông thường.
Joey Zhu, một nhà chế biến đồ ăn nhanh ở miền đông Trung Quốc, cho biết công ty của ông chọn Viya để bán sản phẩm vì "cô ấy có hình ảnh tích cực và sức hấp dẫn mạnh mẽ với người tiêu dùng trẻ tuổi".
"Rất khó để tiếp cận Viya. Cô ấy nổi tiếng nên chúng tôi phải trả tiền cho một bên thứ ba, nhờ họ liên hệ và thuyết phục cô bán sản phẩm. Chúng tôi đưa cho cô ấy mức giá tốt nhất và gần như phía tôi không có lợi nhuận. Tôi chỉ coi đó là một cơ hội để quảng cáo", Zhu kể.
Trung Quốc hiện có khoảng một triệu người làm nghề livestream bán hàng, tuy nhiên ít người có được thành công như Viya hay Li Jiaqi. Theo một báo cáo năm 2020 của trang web săn đầu người có trụ sở tại Bắc Kinh - Boss Zhipin, gần một nửa số người livestream bán hàng ở Trung Quốc có ít hơn 10.000 người theo dõi, hầu hết có thu nhập hàng tháng khoảng 8.000-15.000 nhân dân tệ (1.200 - 1.900 USD).
"Cần phải có một môi trường quản lý tốt hơn để giảm bớt những bất thường và cho những influencer nhỏ hơn có cơ hội tham gia vào ngành này một cách công bằng hơn", Zhang nói.
Sơn Nam (Theo SCMP)