Tại cuộc họp này, một ý tưởng được các sở ngành đưa ra là khả năng cấp thẻ công dân cho người nhập cư tiến tới thay thế hộ khẩu.
Theo báo cáo, trong 10 năm qua, số lượng người ngoại tỉnh di dân về Hà Nội ngày càng lớn, gây ra bức xúc cho xã hội như việc quản lý nhân hộ khẩu, việc làm, an ninh trật tự...
Một khảo sát cho thấy hiện có khoảng 196.000 lao động ngoại tỉnh đến sinh sống, làm việc tại TP Hà Nội. Trong đó, có hơn 19.000 người làm việc trong các khu công nghiệp, chế xuất tập trung, chiếm 55% lao động tại đây. Tỷ lệ này hiện đang gia tăng hàng năm, và kéo theo đó, mỗi năm có hơn 6.000 học sinh “ăn theo” bố mẹ về Hà Nội học tập.
Trong khi đó, vấn đề quyền và nghĩa vụ của người dân lại chưa được quan tâm đúng mức. Thậm chí, cùng là người nhập cư nhưng đối tượng KT3 và KT4 cũng bị phân biệt.
Đại diện Sở Tư pháp Hà Nội cho biết, do không có hộ khẩu, người dân bị phân biệt, đối xử. Nhiều quyền chính đáng của họ chưa được thừa nhận, như mua nhà nhưng không được đứng tên (vì thiếu hộ khẩu), không được đăng ký xe máy.
Ngoài ra, còn nhiều vấn đề xã hội bức xúc: con em người nhập cư không được vào học trường quốc lập, không được khám chữa bệnh theo bảo hiểm y tế... Trong khi mạng lưới y tế, trường học ngoài công lập còn rất yếu kém.
Tuy nhiên, vị đại diện Sở Tư pháp Hà Nội cũng cho rằng: “Chế độ, chính sách của Nhà nước và thành phố luôn thay đổi, “lúc mở quá, lúc lại khép quá”. Trước đây, Nhà nước cho phép khai sinh tại nơi cha mẹ đăng ký tạm trú, nếu họ không có điều kiện để về quê (nơi có hộ khẩu thường trú) để khai sinh cho con.
Quy định này là mở, nhưng dẫn đến việc một đứa trẻ có thể có rất nhiều giấy khai sinh. Thậm chí, người dân lạm dụng khai sinh tại Hà Nội, vì tưởng sẽ được khẩu cho đứa trẻ thành người Hà Nội.
Nhiều xã phường cho làm khai sinh “nhờ” nhưng không vào sổ, không thể quản lý được tỷ lệ sinh hàng năm. “Hệ thống giáo dục đang quá tải về cung - cầu vì không có dự báo mức độ gia tăng học sinh ngoại tỉnh”, ông Lê Ngọc Quang, Trưởng Phòng Kế hoạch, Sở GD-ĐT, cho biết.
Theo bà Đỗ Xuân Phương, Phó giám đốc Sở Lao động thương binh xã hội, xu hướng lao động nhập cư vào thành phố là tất yếu, họ là một nguồn nhân lực đáng kể đóng góp cho Thủ đô. Vì vậy, “thành phố nên cấp thẻ cư trú (thẻ công dân) cho người dân ngụ cư để quản lý, đồng thời tạo cho người dân có những quyền bình đẳng như mọi công dân khác”, đại diện Sở Tư pháp cho biết.
Bức xúc nhất với người dân nhập cư là vấn đề bất bình đẳng về nhà ở, sinh hoạt, học tập so với công dân Thủ đô. Khi vào thành phố, người dân chỉ được đăng ký tạm trú, không được hưởng quyền lợi kèm theo như người có hộ khẩu Hà Nội.
Trong khi đó, các quy định về hộ khẩu, “sổ đỏ” đối với người ngoại tỉnh rất khắt khe, xa vời. Cho dù từ năm 2005, việc nhập khẩu cho đối tượng KT3 đã được thành phố mở ra, nhưng số người được nhập hộ khẩu rất nhỏ.
Muốn nhập khẩu, làm “sổ đỏ” cho nhà đất, đối tượng KT3 phải đáp ứng nhiều điều kiện: phải làm việc và có đóng bảo hiểm xã hội liên tục 3 năm trở lên, nhà ở ổn định, không tranh chấp, không trong quy hoạch... Chính những quy định này tạo ra phiền phức, gây thiệt thòi cho dân nhập cư.
Phó giám đốc Sở KH-ĐT Ngô Văn Quý cho biết: “Thẻ công dân cho người nhập cư là một ý tưởng mới. Điều đó nhằm tạo điều kiện giúp cho người dân có được sự bình đẳng hơn khi về Hà Nội sinh sống, lao động và học tập. Nếu được, Hà Nội không chỉ cấp thẻ công dân cho người nhập cư mà tiến tới xoá bỏ chế độ hộ khẩu, cấp thẻ cho mọi người dân”.
Tuy nhiên, ông Quý cho rằng, để thẻ công dân thành hiện thực cần có sự cho phép của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, phải có một lộ trình cụ thể, có trình độ công nghệ phù hợp (quản lý bằng máy tính).
Để quản lý và tạo điều kiện cho người ngoại tỉnh yên tâm sinh sống, làm việc tại Thủ đô, Sở KH-ĐT và các ngành đã thống nhất báo cáo đề xuất trình UBNDTP Hà Nội cho áp dụng thẻ công dân cho người ngoại tỉnh, tiến tới thay thế hộ khẩu. Phương án này “cởi bỏ” cho người dân nhập cư vấn đề hộ khẩu, nhưng họ vẫn được thực hiện các quyền và nghĩa vụ công dân theo pháp luật.
“Thẻ công dân sẽ xóa bỏ sự phân biệt người nhập cư và người thành phố. Người dân bình đẳng như nhau về quyền và nghĩa vụ, không kể họ đã sinh sống ở Thủ đô bao lâu”, ông Quý nói.
(Theo Tiền Phong)