Tháng trước, một người đàn ông làm nghề giao hàng (shipper) 48 tuổi ở Hàn Quốc chết trong bệnh viện sau khi phàn nàn về những cơn đau tức ngực do làm việc quá sức. Nghe tin này, Kim Sung-jin, một cựu nhân viên giao hàng, không cảm thấy ngạc nhiên vì anh biết điều đó chắc chắn sẽ xảy ra.
"Tôi không ngạc nhiên khi nghe tin này. Môi trường làm việc độc hại và vô đạo đức đến mức có lúc tôi phải trốn sang một bên và khóc", Kim nói và cho biết đã nghỉ việc cách đây hai tháng.

Một shipper 71 tuổi bước vào thang máy ở một chung cư tại Seoul để giao các gói hàng. Ảnh: AFP.
Theo Liên đoàn Công đoàn Hàn Quốc, shipper quá cố đã làm việc từ 9 giờ đến 10 giờ mỗi ngày và giao trung bình 400 gói hàng mỗi ca trong suốt hai thập kỷ làm việc tại CJ Logistics Corporation, một trong những công ty giao hàng lớn nhất nước này.
Cái chết của shipper này và 13 người khác đã dấy lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng làm việc đến kiệt quệ của nhân viên giao hàng, những người có khối lượng công việc tăng vọt trong thời đại Covid-19 khi các hãng hứa hẹn với người tiêu dùng sẽ giao hàng đúng hẹn.
Hàn Quốc ứng dụng kỹ thuật số rộng rãi với hơn 97% dân số trong độ tuổi 20 sử dụng Internet và các dịch vụ mua sắm trực tuyến trong năm ngoái, theo thống kê của Statista. Đại dịch bùng phát, người tiêu dùng lại càng ưu tiên việc mua sắm qua mạng. Để thu hút người tiêu dùng, nhà bán lẻ trực tuyến như Coupang đưa ra khẩu hiệu "giao hàng tên lửa", tạo thêm gánh nặng cho nhân viên giao hàng.
Kim, sống ở ngoại ô Seoul, cho biết anh từng làm việc từ 7h đến 21h mỗi ngày. "Những ngày có nhiều đơn hàng cần phân loại để giao, tôi có thể phải làm việc đến 2h hôm sau", anh kể.
"Tôi phải giao 200 gói hàng/ngày, 6 ngày/tuần để kiếm được khoản thu nhập đó. Ngay cả những nhân viên làm việc lâu năm mà tôi từng tiếp xúc cũng liên tục chửi bới vì không cách nào để giải tỏa sự căng thẳng và tra tấn mà chúng tôi đang phải chịu đựng", Kim kể.
Người đàn ông 38 tuổi, đã lập gia đình và chào đón đứa con đầu lòng hồi tháng 2, cho biết rất khó để từ bỏ một công việc mang lại cho gia đình khoản thu nhập 2 triệu won (1.800 USD) mỗi tháng, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch Covid-19 khiến tình trạng thất nghiệp tràn lan. Tuy nhiên, áp lực của công việc này quá lớn và anh không thể chịu đựng được nữa. Một ngày nọ, Kim thất vọng nói với vợ rằng anh đã bỏ việc.
Kim cho biết mức lương không hề xứng đáng với áp lực công việc mà shipper phải chịu đựng. Trung bình mỗi đơn hàng, anh kiếm được khoảng 0,7 USD sau khi chia hoa hồng cho các bên trung gian quản lý.
"Rất nhiều người bỏ việc vì cơ thể kiệt quệ hoặc nghĩ mức lương không xứng đáng", Kim nói.
Thương mại điện tử ở Hàn Quốc, nơi có dân số 51 triệu người, đã tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm gần đây. Dự kiến, khối lượng bán lẻ trực tuyến của quốc gia này sẽ tăng lên 90,5 tỷ USD vào năm 2024, từ 41,9 tỷ USD vào năm 2017, dữ liệu từ Statista. Hàn Quốc là quốc gia có tỷ lệ mua sắm trực tuyến cao thứ hai thế giới với 54%, chỉ sau Trung Quốc với 61%.

Ông Park Keun-hee, CEO CJ Logistics Corporation, cúi đầu xin lỗi về cái chết của shipper 48 tuổi tại Seoul hồi tháng 10. Ảnh: Reuters.
Coupang, được thành lập vào năm 2010, là công ty thương mại điện tử đã giúp "cách mạng hóa" hành vi mua sắm của người Hàn Quốc, Kim Dong-min, một nhà phân tích thuộc lĩnh vực hậu cần cho biết. Mục tiêu của Coupang rất đơn giản: cung cấp các sản phẩm từ thực phẩm tươi sống đến quần áo, đồ gia dụng đến tận tay khách hàng trong vài giờ hoặc vài ngày, tùy vào yêu cầu của khách. Hiện Coupang là hãng thương mại điện tử lớn nhất Hàn Quốc, với doanh thu hàng năm khoảng 6 tỷ USD.
Kim Dong-min cho biết không giống như Trung Quốc, lĩnh vực giao hàng ở Hàn Quốc vấp phải khó khăn vì mạng lưới chưa chặt chẽ và các công ty thường sử dụng lao động bán thời gian. Theo đó, trang web mua sắm trực tuyến Taobao của Trung Quốc có thể xử lý 1 tỷ gói hàng mỗi ngày nhờ sự phát triển của một mạng lưới vận chuyển, phân tích dữ liệu phân phối để chuyển các mặt hàng đến các kho khắp Trung Quốc trong 24 giờ. Trong khi đó, Kim cho rằng các công ty hậu cần Hàn Quốc thuê rất nhiều nhân viên bán thời gian thiếu kinh nghiệm, khiến họ không đủ nhân lực để xử lý khối lượng công việc quá tải tại kho hàng.
Phí giao hàng quá thấp, thường dao động từ 2.500 đến 3.000 won (2,2 USD-2,65 USD) cũng khiến nhiều shipper không trụ nổi với nghề. Dịch vụ "giao hàng tên lửa" của Coupang rất phổ biến vì khách hàng có thể trả khoản phí hàng tháng là 2.900 won để được đảm bảo giao hàng vào ngày hôm sau hoặc thậm chí chỉ vài giờ sau khi đặt hàng.
Đồng lương ít ỏi và tình trạng kiệt quệ của các shipper đã làm dấy lên làn sóng kêu gọi bảo vệ quyền lao động tốt hơn cho nhân viên giao hàng. Hồi tháng 10, 250 nhân viên giao hàng tại Lotte Global Logistics là thành viên của Liên đoàn Lao động Đoàn kết Giao hàng Quốc gia đã tổ chức đình công. Họ trở lại làm việc sau bốn ngày khi Lotte đồng ý tăng lương hoa hồng và cắt giảm chiết khấu cho mỗi đơn hàng. Tuần trước, hãng vận chuyển Hanjin cũng thông báo sẽ ngừng giao hàng vào đêm muộn khi các cuộc phản đối từ các công đoàn ngày càng tăng.
Tập đoàn CJ Logistics, nơi shipper 48 tuổi qua đời vì làm việc quá sức, thông báo sẽ tăng thêm số lượng công nhân phân loại và đóng gói hàng hóa lên 4.000 người, đồng thời cam kết chi trả 100% bảo hiểm sức khỏe và an toàn cho các shipper. Bên cạnh đó, Bộ Lao động Hàn Quốc đã bắt đầu kiểm tra về an toàn và sức khỏe nhân viên tại bốn công ty logistics lớn nhất Hàn Quốc.
Sơn Nam (Theo SCMP)