Bắt đầu hơn 1 km chiều dài từ ngã tư Hà Trung - Phùng Hưng, phố Trần Phú tưởng như vắt chéo qua thành phố nhưng thực ra nó chính là mặt thành phía nam của dấu xưa thành cũ Thăng Long. Con phố dường như trở nên quý phái bởi chuỗi kiến trúc biệt thự Pháp nằm dọc đôi bên. Các biệt thự đẹp đẽ còn giữ được nguyên vóc dáng và diện mạo kiến trúc. Dấu ấn của một thời bị đô hộ nhưng lại là những giá trị kiến trúc thực sự mà rất lâu nữa Hà Nội cũng sẽ chưa tìm ra một ngôn ngữ kiến trúc đặc trưng khác cho mình.
 |
 |
Nếu nhìn dọc con phố này sẽ thấy sự nhất quán trong kiến trúc, sự liên kết giữa các khối kiến trúc liền kề. Dù nhỏ như những vila, cho đến lớn như kiến trúc Trường Nam sinh cũ (nay là Bộ Tư pháp), Bệnh viện Saint Paul đều không làm mất đi vẻ bình yên của con đường.
Nhắc đến phố Trần Phú ít ai nghĩ đến những chuyện bán mua hưởng thụ, bởi cả con phố, suốt ngày trầm mặc dưới vòm cây. Lấp ló dưới hàng xanh, những ô cửa cũ mở mắt đón mặt trời và phập phồng hơi thở cho con đường... Kể cả khi đêm xuống, ánh đèn nhoà trên tán lá, nhập với ánh trăng suốt dọc những vỉa hè khuya. Tiếng lá rơi nhẹ vọng về bài thơ Tiếng chổi tre (Tố Hữu), thấy xao xác vô cùng...
Khoảng đất được giới hạn với đường Hoàng Diệu và Điện Biên Phủ nay là vườn hoa Chi Lăng, vốn xưa là hồ Voi - nơi dành cho quản tượng tắm voi. Khoảng lưu không này của thành phố thời Pháp đã được thiết kế làm vườn hoa. Pháp dựng Phương Đình tám mái cong theo kiến trúc Á Đông để dựng bia ghi công lính bản xứ giúp mẫu quốc, đánh giặc Đức 1914-1918.
Năm 1954, ta dỡ bỏ tấm bia này chỉ giữ lại Phương Đình như một nét kiến trúc duyên dáng dành cho đường Trần Phú ngày nay. Năm 1985 tại vườn hoa xây thêm tượng đài V.I.Lênin nên vườn hoa có tên V.I.Lênin.
Nhắc đến phố Trần Phú ít ai nghĩ đến những chuyện bán mua hưởng thụ, bởi cả con phố, suốt ngày trầm mặc dưới vòm cây. Phải tinh lắm người sành mới biết quán café Chim Xanh nằm nép đầu ngõ Khúc Hạo. Quán ngoài trời nhẹ nhàng miễn phí đồ uống cho nữ giới kể cả họ không có bạn trai đi cùng.
Nơi đầu phố, một vài cửa hàng quần áo xuất khẩu và may áo dài có tiếng. Hai năm nay có thêm TeenMart 3 tầng lầu dành riêng cho bạn trẻ, chuyên bán thời trang và phụ kiện theo mùa. Những địa chỉ này coi như có thêm điểm đến cho một con đường một chiều. Nó tuy không hẳn vắng lặng nhưng ít người định dừng lại vì ít số nhà là của người quen…
Nhưng hãy thử nhìn lại mà xem, không có điểm dừng nhưng hẳn khó có thể chạy xe nhanh dưới con đường nằm ngoan trong tầm mắt. Dịu dàng và không chói loá, sang trọng và không kiêu kỳ, vắng lặng mà không cô đơn... Bởi vì tôi biết, rồi ai cũng mềm lòng với nó.
(Theo Sài Gòn Tiếp Thị)
