Viện Công nghệ sinh học đã nghiên cứu sản xuất thành công máy lọc sinh học mang tên NIREF chuyên dụng lọc amoni, được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bằng độc quyền sáng chế. |
Gia đình anh Trần Văn Vinh (phòng 202, ngõ 35, đường Nguyễn Tuân) đang sử dụng nước ăn uống và sinh hoạt từ Nhà máy nước Hạ Đình. Nước từ vòi chảy ra trong vắt, vậy mà khi luộc, thịt cứ bị đỏ, mất mùi thơm. Lo lắng, anh Vinh đem mẫu nước đi xét nghiệm. Rồi tất cả hộ dân trong khu phố đều đem mẫu nước đi xét nghiệm.
Kết quả, theo TSKH Trần Văn Nhị, trưởng phòng quang sinh học, Viện Công nghệ sinh học (Viện Khoa học và công nghệ Việt Nam), tất cả mẫu nước trên đều cho thấy nồng độ amoni, nitrit cao hơn mức cho phép nhiều lần. TSKH Trần Văn Nhị cho biết, thêm qua các mẫu nước người dân ở khắp thành phố mang đến xét nghiệm ở viện, kết quả cho thấy địa bàn đang phải dùng nước máy nhiễm amoni ở Hà Nội khá rộng.
Phân tích mẫu nước cho thấy hàm lượng amoni trong nước của Nhà máy nước Tương Mai là 7-10mg/l. Nhà máy nước Hạ Đình 10-15mg/l, có lúc lên đến 40mg/l. Nồng độ amoni trong nước được cung cấp từ Nhà máy nước Pháp Vân là 25-30mg/l, có lúc lên đến 60mg/l. Trong khi đó, tiêu chuẩn vệ sinh nước ăn uống do Bộ Y tế ban hành yêu cầu hàm lượng amoni không quá 1,5mg/l, nitrit không quá 3mg/l.
Hiện nay, Hà Nội tiêu thụ khoảng 750.000 m3 nước/ngày đêm. Mười nhà máy nước lớn của Hà Nội cấp 450.000 m3/ngày đêm. Trong đó, bốn nhà máy bị nhiễm amoni cao gồm Tương Mai, Hạ Đình, Pháp Vân, Cáo Đỉnh (cấp khoảng 120.000 m3/ngày đêm).
Tác hại của amoni vượt ngưỡng Ở trong nước ngầm, amoni không thể chuyển hóa được do thiếu oxy. Khi khai thác lên, vi sinh vật trong nước nhờ oxy trong không khí chuyển amoni thành các nitrat (NO2-), nitrit (NO3-) tích tụ trong nước ăn. Khi ăn uống nước có chứa nitrit, cơ thể sẽ hấp thu nitrit vào máu và chất này sẽ tranh oxy của hồng cầu làm hêmoglobin mất khả năng lấy oxy, dẫn đến tình trạng thiếu máu, xanh da. Vì vậy, nitrit đặc biệt nguy hiểm cho trẻ mới sinh dưới sáu tháng, nó có thể làm chậm sự phát triển, gây bệnh ở đường hô hấp. Đối với người lớn, nitrit kết hợp với các axit amin trong thực phẩm làm thành một họ chất nitrosamin. Nitrosamin có thể gây tổn thương di truyền tế bào, nguyên nhân gây bệnh ung thư. Những thí nghiệm cho nitrit vào thức ăn, nước uống của chuột, thỏ... với hàm lượng vượt ngưỡng cho phép thì sau một thời gian thấy những khối u sinh ra trong gan, phổi, vòm họng của chúng. |
Bên cạnh đó, hầu hết giếng khoan (có phép hoặc không phép) ở Hà Nội đều có amoni, đặc biệt là các giếng khoan do người dân tự thuê làm tại địa bàn quận Hoàng Mai, Gia Lâm, Hai Bà Trưng. Hiện đã khẳng định được nước ở 500 giếng khoan tại các trạm cấp nước cục bộ của một số cơ quan đoàn thể... có nồng độ amoni vượt ngưỡng cho phép. Theo TSKH Trần Văn Nhị, có đến khoảng 1/4 dân số Hà Nội đang sử dụng nước nhiễm amoni cao.
Nguyên nhân chủ yếu khiến nguồn nước bị nhiễm amoni, theo TSKH Trần Văn Nhị, là do các hợp chất chứa nitơ có trong chất thải trong sinh hoạt và hoạt động sản xuất được đem thải ra môi trường ngày càng nhiều. Dưới tác động của các vi sinh vật, chúng chuyển hóa thành amoni (NH4-). Amoni nhờ nước mưa dần thẩm thấu qua đất, ngấm vào các mạch nước ngầm và nằm yên ở đó cho tới khi được khai thác lên.
Theo các chuyên gia của phòng quang sinh học Viện Công nghệ sinh học, nếu không muốn xử lý amoni thì có thể ngừng khai thác nước ngầm và chuyển sang sử dụng nước mặt. Nhưng thực tế phương án này không khả thi. Hà Nội hiện có hai dự án lấy nước mặt, xử lý để cấp nước cho dân.
Dự án khai thác nước sông Hồng của Công ty Kinh doanh nước sạch Hà Nội đang nằm trong giai đoạn báo cáo khả thi và đã nhiều lần lùi ngày cấp nước. Dự án khai thác nước sông Đà của Vinaconex dự kiến sẽ cấp nước vào năm 2010 với tổng công suất 250.000m3/ngày đêm. Nhưng vào thời điểm đó, nhu cầu nước sạch của Hà Nội là 1 triệu m3/ngày đêm.
Đã có nhiều cơ quan và đơn vị nghiên cứu tìm cách loại bỏ amoni trong nước ngầm. Theo TSKH Trần Văn Nhị, trong công nghệ môi trường, khử amoni là một vấn đề khó. Tại Nhà máy nước Pháp Vân, các cán bộ khoa học Đại học Bách khoa phối hợp với nhà máy chạy thử nghiệm một pilot sinh học công suất 100 m3/ngày đêm.
Tuy nhiên, sau khi xử lý, giá nước sẽ tăng lên khoảng năm lần 2.500-3.000 đồng/m3 lên 12.000-15.000 đồng/m3. Một hộ gia đình sử dụng trung bình 2m3/ngày đêm sẽ phải trả tiền nước 600.000-1.000.000 đồng/tháng. Chắc hẳn, phương pháp lọc này cũng không thể áp dụng phổ biến vì có giá quá cao so với thu nhập của người dân.
(Theo Tuổi Trẻ)