Ngay sau khi cơ quan thuế Hàng Châu cho biết truy thu và phạt cựu ca sĩ Huang Wei (nữ hoàng livestream Viya) 1,34 tỷ nhân dân tệ (210 triệu USD) vì tội trốn thuế, chủ đề "Viya trốn thuế" trở thành top 1 tìm kiếm nhiều nhất trên các mạng xã hội Trung Quốc, chiều 20/12. Ngay sau đó, Viya đăng bức thư xin lỗi trên tài khoản Weibo, nói cô sẽ tuân thủ pháp luật, nộp đủ thuế và khoản phạt trong thời hạn được ấn định. "Tôi cảm thấy vô cùng xin lỗi vì đã làm thất vọng những khách hàng đáng tin cậy. Đây là sai lầm và tôi sẽ làm bất cứ điều gì để sửa chữa. Tôi xin lỗi tất cả", Viya viết.
Huang Wei - người được mệnh danh là nữ hoàng livestream Trung Quốc với biệt danh Viya. Ảnh: Sohu
Tuy nhiên, lời xin lỗi của nữ hoàng livestream không xoa dịu được sự giận dữ của công chúng trong bối cảnh nhiều người nổi tiếng bị phát hiện trốn khoản thuế khổng lồ. Nhiều người dùng mạng lên án Viya không tuân thủ pháp luật, làm giàu bất chính, không có trách nhiệm xã hội. Vài tiếng sau thông báo của cơ quan thuế, buổi livestream bán mỹ phẩm được lên kế hoạch trước của Viya bị hủy do tài khoản của cô trên Taobao bị xóa vì vi phạm quy định. Tài khoản Weibo - mạng xã hội lớn nhất Trung Quốc - và Douyin (phiên bản nội địa của TikTok) của Viya cũng bị cấm hoạt động.
Đây là những kênh giúp Viya xây dựng thương hiệu cá nhân với hàng chục triệu lượt theo dõi. Thông qua các kênh này, Viya đã bán hàng triệu USD mỗi ngày và kiếm được những khoản tiền khổng lồ, giúp cô bước chân vào hàng ngũ những nữ tỷ phú tự thân của Trung Quốc.
Viya sinh ra trong gia đình có truyền thống bán lẻ ở tỉnh An Huy. Cô khởi nghiệp năm 18 tuổi khi cùng bạn trai cũ mở cửa hàng bán quần áo ở Bắc Kinh. Khi đó, bạn trai cũ của Viya chịu trách nhiệm vận hành kho, hậu kỳ, Viya làm mẫu và bán quần áo. Năm 2005, Viya giành chiến thắng show truyền hình tìm kiếm tài năng âm nhạc Super Idol ở An Huy, giúp tên tuổi cô được nhiều người chú ý. Đến 2012, cô chuyển toàn bộ hoạt động kinh doanh sang trực tuyến. Khi Taobao ra tính năng livestream năm 2016, Viya là một trong những người đầu tiên tham gia. Từ đó, Viya cùng ông hoàng son môi Li Jiaqi trở thành những tên tuổi thống trị ngành livestream bán hàng trị giá hàng chục tỷ USD của Trung Quốc.
Sau khi kết hôn cùng Huang Haifeng, Viya cùng chồng thành lập Qianxun Group - công ty quản lý những streamer và hệ thống bán lẻ, chuỗi cung ứng, với 500 nhân viên, có trụ sở tại thành phố Quảng Châu. Trong đó, Alves Huang - em trai Viya - làm CEO, chồng Huang Haifeng làm Chủ tịch và Viya là ngôi sao livestream được o bế nhất công ty. Mỗi buổi tối, Viya - dưới sự hỗ trợ của chục nhân viên - livestream bán hàng loạt mặt hàng từ hàng gia dụng, mỹ phẩm, thực phẩm, thậm chí cả tên lửa. Sự nổi tiếng và thành công của Viya được xây dựng trên sự yêu mến của khán giả dành cho cô.
Viya trong buổi livestream bán hàng năm 2019. Ảnh: VCG
Tên tuổi Viya có thể sánh ngang với các ngôi sao giải trí nổi tiếng nhất Trung Quốc như Dương Mịch, Địch Lệ Nhiệt Ba. Cô được nhiều show truyền hình mời làm khách mời, hướng dẫn cách bán hàng, chia sẻ kinh nghiệm làm giàu hay thậm chí ca hát. Sự o bế của truyền thông giúp sự nghiệp của Viya ngày càng thăng hoa. Tháng 5/2020, cô đạt kỷ lục khi có tới hơn 37 triệu người cùng xem một buổi livestream, cao hơn cả tập cuối series truyền hình ăn khách nhất thập kỷ - Game of Thrones (Trò chơi vương quyền) - hay lễ trao giải Oscar. Vào lễ độc thân 11/11, Viya bán được 8,5 tỷ nhân dân tệ (1,3 tỷ USD) hàng hóa chỉ trong 14 giờ livestream. Năm ngoái, Viya nhận danh hiệu "Cán bộ giới thiệu sản phẩm toàn cầu" do chính phủ trao tặng.
Tuy nhiên, việc các kênh bán hàng của nữ hoàng livetream bị xóa sổ cho thấy sự nghiệp bán hàng qua các nền tảng phát trực tuyến của cô có thể phải đặt dấu chấm hết. Theo cơ quan thuế Hàng Châu, Viya trốn tổng cộng 643 triệu nhân dân tệ tiền thuế (100 triệu USD) bằng cách che giấu thu nhập cá nhân cùng các khai báo sai về thuế. Mức xử phạt hành chính 1,341 tỷ nhân dân tệ (210 triệu USD) áp dụng cho việc truy thu khoản thuế 60 triệu nhân dân tệ (9,4 triệu USD) Viya còn nợ và còn lại là tiền phạt, truy thu thuế. Đây là mức phạt lớn nhất từng được áp dụng với một người livestream trên các nền tảng mạng xã hội.
Theo các nhà quan sát thị trường, vụ việc này thúc đẩy sự phát triển lành mạnh và bền vững của ngành thương mại điện tử với sự giám sát mạnh mẽ hơn. Việc Viya - ngôi sao livetream nổi tiếng nhất Trung Quốc - bị cơ quan thuế gọi tên chứng minh rằng không ai có thể vượt qua ranh giới pháp luật, bất kể họ đang hoạt động trong ngành gì. Với việc tăng cường giám sát thuế với các cá nhân và doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực phát trực tiếp, hơn một nghìn người livestream bán hàng đã nộp thuế thông qua hình thức tự đánh giá.
"Một số hành vi vi phạm thuế của các công ty khai thác trên Internet đã phá vỡ trật tự quản lý và thu thuế, phá hoại môi trường cạnh tranh bình đẳng trên thị trường và động thái của các cục thuế có lợi cho sự phát triển lâu dài, chuẩn mực và lành mạnh của nền kinh tế số", đại diện cục thuế Hàng Châu nói.
Ông Hao Junbo, luật sư trưởng tại Công ty Luật HAO ở Bắc Kinh, cho biết lĩnh vực phát trực tiếp là một ngành có tốc độ tăng trưởng nhanh, thu nhập tương đối cao so với các ngành khác nhưng hệ thống giám sát chưa thể bắt kịp hoàn toàn do thiếu sự hỗ trợ của công nghệ. Với sự phát triển của công nghệ liên quan, sự giám sát của ngành sẽ tăng cường.
Cơ quan thuế Trung Quốc hồi tháng 9 cho biết họ sẽ tăng cường quản lý thuế trong lĩnh vực giải trí, bao gồm cả phát trực tiếp. Tháng trước, hai ngôi sao livestream "XueliCherie" (tên thật Zhu Chenhui) và "Lin Shanshan_Sunny" (tên thật Lin Shanshan) bị cơ quan quản lý Hàng Châu phạt lần lượt 65,55 triệu nhân dân tệ (10,4 triệu USD) và 27,67 triệu nhân dân tệ (4,2 triệu USD) vì trốn thuế.
Viya cùng nữ diễn viên Trịnh Sảng trong buổi livestream năm 2020. Ảnh: Sohu
Zhang Yi, Giám đốc điều hành Viện nghiên cứu iiMedia, nhận định việc Viya bị phạt sẽ làm thay đổi đáng kể thị trường livestream Trung Quốc, khi người tiêu dùng không còn phụ thuộc vào ngôi sao độc quyền nào.
Sau án trốn thuế, công ty của Viya cũng tạm ngưng hoạt động. Trong thông cáo gửi đến nhân viên, Viya cho biết sẽ thanh toán đầy đủ tiền lương nhưng không cho biết thời điểm tái làm việc. Theo các nhà quan sát, việc bị gọi tên trong danh sách trốn thuế sẽ khiến cô khó quay trở lại thị trường livetream tỷ USD do vi phạm pháp luật và sự tẩy chay của công chúng trong bối cảnh nhiều người nổi tiếng bị cấm sóng sau bê bối đạo đức như Phạm Băng Băng, Trịnh Sảng, Trương Triết Hạn.
Trong khi Viya gặp nạn, đối thủ của cô - ông hoàng son môi Li Jiaqi - cho biết: "Chúng tôi hoạt động trung thực và mọi hoạt động trong công ty vẫn bình thường".
Sơn Nam (Theo Global Times, CGTN)
