Là một trong những giọng ca kỳ cựu của dòng nhạc chính thống và âm nhạc Việt Nam, NSND Quang Thọ đã có sự nghiệp nghệ thuật trải dài suốt nửa thế kỷ. Bằng nội lực cùng lòng say mê âm nhạc, ông là một trong số hiếm thuộc lớp ca sĩ đầu đàn trưởng thành từ phong trào ca hát quần chúng.
NSND Quang Thọ sinh ra và lớn lên ở Quảng Ninh. Năm 1952, cả gia đình ông chuyển về sống ở Cẩm Phả. Năm lớp 8 (thời đó hệ phổ thông chỉ đến lớp 10), ông gần như 'thập tử nhất sinh' vì bị thủng dạ dày. "Tôi không biết lý do vì sao, chắc là do ăn cơm, hạt gạo có dính mảnh sành nên nó cứa thủng dạ dày và tôi bị xuất huyết trong một tháng trời mà không hề hay biết. Cho đến một ngày tôi không chịu được nữa và bị ngất xỉu. Khi đưa vào bệnh viện, người ta nói tôi bị mất máu quá nhiều. Tôi được cấp cứu và nằm viện điều trị trong một tháng", ông nhớ lại.
NSND Quang Thọ trong buổi họp báo mới đây ở Hà Nội.
Sau khi xuất viện, NSND Quang Thọ không đi học tiếp bởi hoàn cảnh gia đình nghèo khó. Bố mẹ ông sinh 8 người con, ông là con thứ hai cũng là con trai lớn nhất trong nhà. Ông quyết định đi làm để kiếm tiền nhưng vì chưa đủ tuổi nên phải sửa giấy khai sinh tăng lên 2 tuổi. Cuối năm 1963 ông bắt đầu đi làm ở mỏ than và năm 1964 vào biên chế công nhân thợ điện của mỏ than Cọc Sáu, Quảng Ninh.
NSND Quang Thọ hát "Tôi là người thợ lò"
Vốn yêu thích ca hát nên từ những năm còn ngồi trên ghế nhà trường, NSND Quang Thọ đã đảm nhận vai trò quản ca của lớp và tham gia nhiều chương trình văn nghệ. Khi làm công nhân mỏ than, ông cũng gia nhập đội văn nghệ xung kích, hát phục vụ công nhân ở các hầm, lò, công trường và nhiều vùng nông thôn của Quảng Ninh. Trải qua 8 năm làm việc, dù đạt công nhân bậc 4 (bậc 6 là cao nhất) nhưng ông quyết định chuyển hướng, tham gia đoàn văn nghệ xung kích vùng mỏ, đi biểu diễn phục vụ cán bộ, chiến sĩ đang chiến đấu ở chiến trường miền Nam, Lào và Campuchia.
Năm 1972, NSND Quang Thọ được cử đi học tại Trường âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam). Tốt nghiệp, ông trở thành nghệ sĩ đơn ca của Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam. Với nhiều năm kinh nghiệm thực tế và năng khiếu thanh nhạc, ông làm giảng viên Khoa Thanh nhạc, Nhạc viện Hà Nội vào năm 1987. Trong 8 năm, từ 2000 đến 2008 ông là chủ nhiệm Khoa Thanh nhạc, sau đó nghỉ hưu. Trong sự nghiệp, ông giành được nhiều huy chương vàng trong các hội diễn toàn quốc nhiều năm và được phong NSƯT năm 1993, NSND năm 2001. Không chỉ được công chúng ngưỡng mộ về giọng baritone hào sảng, NSND Quang Thọ còn có sự nghiệp 'trồng người' đáng tự hào với nhiều thế hệ học trò đang là nghệ sĩ nổi tiếng hiện nay như: Đăng Dương, Trọng Tấn, Tùng Dương, Khánh Linh, Lan Anh, Tân Nhàn...
Để kỷ niệm 50 năm sự nghiệp ca hát, vào ngày 11/11, NSND Quang Thọ sẽ tổ chức liveshow với chủ đề Hãy đến với anh. Đêm nhạc là dịp để ông nhìn lại hành trình lao động nghệ thuật dày đặc cùng cuộc hội ngộ với nhiều người học trò ưu tú. Nhạc sĩ Lưu Hà An sẽ đảm nhận vai trò giám đốc âm nhạc cho show diễn.
Từ trái qua: các ca sĩ Khánh Linh, Tùng Dương, Lan Anh, Tân Nhàn, Đăng Dương... đều là học trò của NSND Quang Thọ.
Trong mắt Đăng Dương, NSND Quang Thọ là người thầy mẫu mực. Anh cảm thấy mình rất may mắn khi được học NSND Quang Thọ trong những năm đầu tiên về thanh nhạc. Với anh, những kỷ niệm về thầy vẫn còn mới như ngày hôm qua. "Năm 13 tuổi, vì đang vỡ giọng nên tôi đành học đàn bầu. Nhưng vì mê hát nên tôi thường hay đứng ngoài cửa khoa thanh nhạc xem thầy giảng bài. Nhìn thấy tôi nhiều lần như vậy, thầy đã mời vào lớp và sau này tôi mới chuyển sang khoa thanh nhạc. Từ lúc còn là cậu bé 7 tuổi, tôi đã ngưỡng mộ thầy về giọng hát nên được học thầy là một cái duyên vô cùng lớn. Hai thầy trò chúng tôi đã đi diễn cùng nhau trong nhiều chương trình ở trong và ngoài nước. Mặc dù đã 70 tuổi nhưng giọng hát của thầy vẫn rất đẹp, đó là điều tôi khâm phục ở thầy", Đăng Dương cho biết.
"Tình ca" của Hoàng Việt là một trong những ca khúc đầu tiên Quang Thọ hát khi còn là công nhân ở Quảng Ninh.
Tùng Dương cũng là một học trò cưng của NSND Quang Thọ. Giọng ca Con cò cười tiết lộ rằng, lần đầu gặp thầy, anh rất sợ vì mặt thầy nghiêm, dữ. Tuy nhiên sau khi anh hát cho thầy nghe thì thầy lại rất ân cần. Anh đánh giá: "NSND Quang Thọ là người có kỹ thuật âm nhạc và hát cảm xúc một cách chuẩn mực. Tôi vững vàng được như ngày hôm nay là nhờ những năm tháng luyện thanh cùng thầy. Trong quá trình dạy, tôi cảm nhận được thầy có tư duy cấp tiến, hiểu rõ cá tính của học trò. Nhờ theo học nền tảng nhạc cổ điển mà giọng của tôi mới dày được như vậy".
Khi được thầy mời tham gia liveshow kỷ niệm 50 năm ca hát, cả Đăng Dương, Tùng Dương đều cảm thấy rất vinh dự. Họ muốn nhân cơ hội này tri ân công lao dạy dỗ của NSND Quang Thọ.
Bên cạnh các học trò, liveshow của NSND Quang Thọ còn có sự xuất hiện của con trai ông, ca sĩ Quang Tú. Anh là thành viên của nhóm nhạc Dòng Thời Gian. NSND Quang Thọ tiết lộ, ông sẽ cùng con trai hòa giọng trong Trường ca sông Lô, hát tam ca với Tuấn Anh và có chung màn kết hợp với các nghệ sĩ khác trong chương trình. Kể về con trai, ông cho biết Quang Tú từng có nhiều năm mải chơi, không chịu nối nghiệp cha. Năm 9 tuổi, NSND Quang Thọ cho con trai học piano ở Học viện âm nhạc Quốc gia nhưng sau 6 năm anh bỏ học vì mải chơi điện tử. Sau đó Quang Tú thi vào Đại học Bách khoa nhưng cũng vì đam mê điện tử nên học được 2 năm lại xao nhãng. "Tú có cô bạn gái thích thi vào trường nhạc. Tôi đã nói với cô gái đó 'Bác sẽ giúp cháu thi vào trường nhạc nhưng cháu phải giúp bác thuyết phục Tú thi vào cùng cháu'. Vậy là Tú nghe lời bạn gái hơn nghe lời bố mẹ. Hai đứa cùng thi thanh nhạc nhưng cuối cùng Tú đậu, cô gái kia lại trượt. Và tôi chính là người thầy dạy cho con trai trong suốt 8 năm trời", ông nói.
Sau khi tốt nghiệp hệ đại học, Quang Tú tiếp tục thi cao học và được NSND Trung Kiên hướng dẫn. Trong ngày thi tốt nghiệp Thạc sĩ với thử thách 16 tác phẩm, anh đã hoàn thành tốt với điểm số 10. Nhận xét về con trai, NSND Quang Thọ cho rằng, Quang Tú có kỹ thuật thanh nhạc tốt hơn bởi ở tuổi của con trai, ông không hát được như vậy.
