- Có người vốn là nam, song trong ý nghĩ luôn mong muốn mình là nữ và một số đã đi Thái Lan để giải phẫu chuyển giới. Điều đó có hợp pháp sau khi có nghị định?
- Ngay tại Thái Lan, số người bản xứ có nhu cầu và đã được phẫu thuật chuyển giới khá lớn. Nhưng họ đều có khiếm khuyết. Ví dụ có đột biến về gene, là nam nhưng có thiên hướng nữ hoặc là nữ lại có thiên hướng nam...
Sau khi khám, xét nghiệm gene, bác sĩ tâm lý sẽ làm một khảo sát xem người nam (nữ) đó có bất thường gì về giới tính hay không? Trong trường hợp quả đúng người nam (nữ) đó có thiên hướng về tâm lý không đúng với giới tính, có bất thường ở cơ quan sinh dục (ví dụ như nữ lại có... tinh hoàn) và họ có nhu cầu được phẫu thuật chuyển giới thì hoàn toàn được phép. Cấm ở đây là cấm những người bình thường, có bộ phận sinh dục phát triển hoàn toàn bình thường, mà “bình thường” ở đây tôi nói là trên cơ sở các xét nghiệm.
Cindy Thái Tài (giữa) biểu diễn trang điểm tại hội chợ cưới 2005. “Cô” vốn là nam đã giải phẫu chuyển sang giới tính nữ tại Thái Lan. "Cô" sẽ được công nhận là nữ giới sau khi nghị định này ra đời. |
- Những người quan hệ đồng giới có được coi là khiếm khuyết giới tính và nằm trong diện được phẫu thuật chuyển giới, nếu họ có nhu cầu?
- Những người trông hoàn toàn là nam, nhưng lại có thiên hướng nữ, muốn xác định lại giới tính phải qua các xét nghiệm về tâm lý, gen, nhiễm sắc thể... Chưa kể các bác sĩ tâm lý với bảng câu hỏi chuẩn có thể xác định được ngay người đó quả thật có khiếm khuyết không, hay chỉ bị lệch lạc trong lối sống, hành vi... Còn những người bị lệch lạc về hành vi lại nằm trong diện bị cấm.
- Một vấn đề mà những người có nhu cầu được sống với giới tính thật của mình rất băn khoăn là xác định lại nhân thân cho họ. Rất nhiều người đã đi phẫu thuật chuyển giới hiện vẫn bị coi là nam (nữ) trong khi bề ngoài của họ ngược lại?
- Xác định nhân thân cho họ là câu chuyện của pháp luật, được quy định trong nghị định của Chính phủ về hộ tịch. Sau khi được phẫu thuật chuyển giới, người được phẫu thuật đem giấy xác nhận của cơ quan y tế xác định lại giới tính đến UBND xã phường nhằm thay đổi lại giấy khai sinh. Đây là cơ sở để thay đổi các giấy tờ khác như hộ chiếu, hộ khẩu, chứng minh thư, hoặc tiền gửi tiết kiệm.
- Những điều đó là ở tương lai, sau khi có nghị định. Còn những người đã phẫu thuật chuyển giới trước khi có nghị định thì sao, thưa ông?
- Có nghị định mới có cơ sở thực hiện. Những trường hợp đã thực hiện phẫu thuật chuyển giới ở Thái Lan hoặc ở cơ sở y tế nào khác ngoài VN phải đến các cơ sở y tế VN làm một số xét nghiệm xác định, trước khi được công nhận đã chuyển đổi giới tính. Vì VN không công nhận các giấy tờ xác nhận liên quan đến việc chuyển giới ở nước ngoài.
- Điều gì khiến Chính phủ và Bộ Y tế nhanh chóng soạn thảo nghị định này?
- Quyền được sống đúng giới tính đã được quy định trong luật. Khiếm khuyết về giới tính là một đau khổ cho những ai không may mắc phải. Xác định lại cho họ là điều quan trọng và mang tính nhân văn.
- Về kỹ thuật, một số nước rất gần VN là Thái Lan và Trung Quốc đã thành công trong phẫu thuật thay đổi giới tính, thậm chí có người sau phẫu thuật đã... dự thi hoa hậu. VN cho phép phẫu thuật xác định lại giới tính, nhưng kỹ thuật có đáp ứng được nhu cầu này?
- Tôi nghĩ một vài cơ sở y tế lớn ở VN (như Bệnh viện Việt Đức...) có thể thực hiện được loại phẫu thuật này. Chưa kể vấn đề nhân lực, không thể ngày một ngày hai chúng ta có thể làm được. Quy định trong nghị định cũng nói rõ các cơ sở y tế đủ tiêu chuẩn về vật chất, con người, trang thiết bị, được Bộ Y tế kiểm tra và cho phép mới được thực hiện. Những quy định này chúng tôi đã tham khảo từ gợi ý của Tổ chức Y tế thế giới, của Đức, Thái Lan.
- Thái độ của các ban ngành liên quan khi đưa ra dự thảo nghị định này như thế nào?
- Các bộ liên quan như tư pháp, công an... đều cơ bản nhất trí với dự thảo. Chỉ có cái là chúng tôi chưa đưa ra lấy ý kiến rộng rãi các bộ, ngành. Có thể việc này sẽ được thực hiện ngay trong tháng 7.
(Theo Tuổi Trẻ)