Trải qua 4 lần sinh con vào các năm 2012, 2014, 2017 và 2018, Nguyễn Hương Thảo (Kinh doanh, TP HCM) nhận thấy tính cách, nề nếp của trẻ có 80% do người lớn tạo thói quen. "Trẻ sơ sinh là một trang giấy trắng. Chúng ta tô màu giấy như thế nào, bé sẽ như vậy", bà mẹ bốn con nói.
Các con của chị Thảo chào đời khá liền nhau nhưng bà mẹ trẻ chẳng bị áp lực hay căng thẳng quá nhiều về chuyện chăm sóc, dạy dỗ. Bí quyết của chị là rèn nếp ăn - ngủ, sinh hoạt cho các con từ tháng đầu tiên và trong cách sinh hoạt hàng ngày.
1. Tháng đầu tiên của con
Hương Thảo cho rằng một em bé khi chào đời không hề có nhu cầu được bế ẵm, rung lắc, à ơi, hát ru. Tất cả những việc đó là nhu cầu của mẹ. Vì thế, muốn con tự ngủ được sớm, từ những ngày đầu tiên, hãy đặt ra một quy định với bé và những người trong gia đình (ông bà, bà vú, họ hàng) là không được rung lắc, đung đưa khi bế bé.
"Khi chúng ta cứ quen thói đứng lên à ơi, đưa qua đưa lại, trẻ sơ sinh sẽ học rất nhanh. Trẻ làm quen và đòi hỏi đấy. Khi đã tiếp nhận chiêu thức đó, bé sẽ đòi, nếu mình không làm như vậy, bé khóc. Bé càng khóc, mình càng à ơi, rung lắc, vỗ mông thì càng hình thành thói quen xấu cho bé: cứ khóc là sẽ được đáp ứng nhu cầu", bà mẹ TP HCM chia sẻ.
Hương Thảo đang áp dụng quy tắc này cho con thứ tư của mình, bé Johnny. Chị chỉ bế bé khi cho bú, vỗ ợ hơi. Những lúc đó, chị cũng hít hà, ôm con, nựng con rồi đặt bé nằm xuống ngay khi con đã "ợ cái rột" rồi ngủ khò. Trong lúc bé ngủ, Hương Thảo cũng không có thêm bất kỳ tác động nào làm phiền giấc ngủ của con.
Khi bé còn trong tháng, bà mẹ trẻ thường dùng các sản phẩm hỗ trợ khi chăm bé như: khăn quấn, tí giả (chỉ để bé ngậm một chút cho dễ ngủ). Việc quấn chặt bé bằng khăn theo chị sẽ giúp bé không bị giật mình, chới với, tạo tư thế giống như khi nằm trong bụng mẹ. Hai bé đầu được chị Hương Thảo áp dụng cách này đúng 3 tuần đầu rồi mới thả 2 tay ra.
2. Khi bé bú
"Đúng cữ - đúng giờ" là "từ khóa" của Hương Thảo khi cho con bú sữa; vì thế chị khuyên các mẹ nên ghi chép lại giờ ăn của bé một cách chi tiết. Trong tháng đầu tiên, đây là cách giúp mẹ thiết lập thời gian biểu cho con. Ngoài ra, chị tuyệt đối không cho con bú lắt nhắt, bú bình nào dứt điểm bình đó (sức bé bú 60 ml/lần thì không nên cho bé bú 30 ml rồi rút ra vì thấy bé ngủ) và sử dụng bình bú chống đầy hơi.
"Ghi chính xác giờ con bú xong, lượng sữa giúp mẹ kiểm soát chuyện ăn uống của con tốt hơn. Có rất nhiều mẹ mắc chung một lỗi là bé vừa bú xong được khoảng một tiếng rưỡi, thấy bé o e dậy khóc, liền nghĩ rằng bé đói và lại pha sữa, đút cho bé. Bé và mẹ đều bị rối loạn giấc ngủ. Trong khi đó cữ bú của bé là 3h/lần đối với bé bú sữa công thức và 2h-2h30 với bé bú sữa mẹ. Bé sẽ không đói đâu nếu trước đó bú đủ cữ, hết bình", bà mẹ bốn con cho biết.
3. Khi bé khóc
Riêng với quy tắc này, phải đến lần thứ 4 sinh con, Hương Thảo mới tập được cho chính mình. Một em bé sơ sinh khỏe mạnh, trong tháng đầu thường chỉ khóc vì nhu cầu "sinh lý" và nguyên nhân gồm: đói, bỉm bẩn, môi trường quá nóng hoặc quá lạnh. Kinh nghiệm của Hương Thảo là: "Nếu loại trừ được 3 cái trên mà bé đang ngủ say tự nhiên khóc, mẹ hãy 'kệ bé'. Bé có bản năng tự trấn an và chìm vào giấc ngủ lại. 'Kệ bé' nghĩ là không bế lên rung lắc, không vỗ nhẹ vào người con. Mẹ chỉ đến bên bé để tay lên ngực bé, giữ tay bé nếu bé giật mình để bé an tâm".
Bà mẹ đông con lưu ý thêm rằng khi bé bú xong mà khóc ré và ưỡn ngực lên không có lý do, khóc gắt gỏng, khóc kiểu khác khi đói, hãy tìm hiểu thêm lý do. "Có thể bé đầy bụng, khó chịu nên khóc, lúc đó hãy sử dụng phương pháp bế dựng, tay giữ đầu, tay ấn nhẹ bụng bé vào vai bạn, nhằm giúp con ợ hơi được nhanh hơn. Tuy nhiên, vẫn áp dụng quy tắc không rung lắc, đứng lên à ơi. Bạn có thể xoa bụng con theo chiều kim đồng hồ để bé dễ chịu hơn" - cách làm của Hương Thảo khi bé bị đầy hơi.
4. Khi bé ngủ
Từ lúc bé dậy sau giấc ngủ ban đêm trở đi, mẹ nên để bé ngủ trong điều kiện sinh hoạt bình thường của gia đình, tức là vẫn mở tivi, mở nhạc, mọi người nói chuyện, mở rèm... Đó là cách để giúp bé làm quen và phân biệt ngày - đêm. Nếu bé nhạy cảm, khóc ré lên thì mẹ chỉ cần giữ 2 tay bé, đặt tay lên ngực bé cho tới khi bé ngủ say lại.
Giấc ngủ buổi tối của bé thường bắt đầu từ 19h30 trở đi. Trước đó, mẹ nên lau mặt, vệ sinh phần dưới và thay đồ sạch cho bé. "Dù trong tháng, có lúc Johnny đang ngủ nhưng đúng 19h30 là được lau mặt, rửa mông, thay đồ ngủ; trong phòng bật đèn vàng, không mở tivi và mọi hoạt động của mẹ đều nhẹ nhàng hơn ban ngày. Sau đó, mình cho Johnny bú lúc 20h và khoảng 21h30 là con đã ngủ say. Các cữ bú đêm gồm: 1h - 5h - 8h hoặc 9h là lúc con dậy. Con được ngủ theo nhu cầu", chị Hương Thảo cho biết.
Trong lúc con ngủ, Hương Thảo tuân thủ quy tắc không bế con lên. Có lúc bé đang ngủ say trên tay mẹ, chị đặt con xuống thì bé lại "tỉnh như sáo" nhưng biết chắc là con đã no, chị cho bé ngậm ti giả, quấn chặt và đặt con nằm cao hơn như "giả vờ" được bế. Đó là cách chị tập cho con thói quen tự ngủ.
Chị Hương Thảo khuyên các bố mẹ áp dụng những cách trên cho bé ngay từ ngày đầu mới sinh, tuy nhiên không thực hiện với những bé sinh non, sinh thiếu tháng, bé đang có vấn đề về sức khỏe. Những bé bú mẹ trực tiếp cũng có thể không đạt được hiệu quả như ý vì bé quen với hơi mẹ, bám mẹ. Ngoài ra, bố mẹ cần bổ sung vitamin D dạng giọt cho bé sơ sinh mỗi ngày theo hướng dẫn của bác sĩ.