Ba năm trước, MacKenzie Scott là một nhà văn, vợ của tỷ phú Jeff Bezos và mẹ bốn con. Bà từng khởi xướng một nhóm chống bắt nạt và giúp chồng thành lập tập đoàn Amazon thập niên 1990. Khi đó, Scott ít được chú ý nhưng sau cuộc ly hôn với Bezos năm 2019 và nhận một phần tư cổ phần của chồng cũ tại Amazon, bà gần như lập tức lên kế hoạch làm thế nào để cho đi tất cả. "Tôi có quá nhiều tiền và cần chia sẻ", bà viết hồi tháng 5/2019, khi ký Giving Pledge, hứa trao ít nhất một nửa tài sản cho các hoạt động từ thiện. "Tôi sẽ tiếp tục làm việc này đến khi két sắt trống rỗng", bà nói.
Scott không chỉ giữ lời hứa mà còn đang cho đi với tốc độ kỷ lục và toàn quyền kiểm soát số tiền cho đi. Trong hơn hai năm, Scott - người sở hữu khối tài sản 57 tỷ USD - đã trao 8,6 tỷ USD cho 180 tổ chức thúc đẩy bình đẳng giới, công bằng chủng tộc, sức khỏe cộng đồng và nhiều vấn đề khác. Bà làm công việc đó mà không có văn phòng, email và không tuyển nhân viên hỗ trợ mình.
Thay vào đó, Scott cùng chồng mới Dan - nhà nghiên cứu và cố vấn công ty tư vấn phi lợi nhuận Bridgespan - tiến hành các thủ tục cho đi. Bà không chịu sự chỉ đạo của ai, không có hội đồng quản trị và vì không tặng quà qua quỹ từ thiện nên cũng không phải tuân thủ yêu cầu báo cáo nào. Trong khi đó, Quỹ Gates, có gần 1.800 nhân viên, trao đi 5,8 tỷ USD năm 2020, tương đương số tiền bà Scott cho đi cùng năm.
Vợ cũ Jeff Bezos - MacKenzie Scott - là người phụ nữ quyền lực nhất năm 2021 do Forbes bình chọn. Ảnh: AP
Scott áp dụng triết lý cho đi "không ràng buộc", nghĩa là mỗi tổ chức từ thiện có thể sử dụng số tiền được trao tặng theo cách họ thấy phù hợp nhất. "Nó trao quyền cho người nhận bằng cách làm cho họ thấy có giá trị và giúp tìm ra giải pháp tốt nhất", Scott viết trên Medium hồi tháng 6.
"Một món quà như thế này dành cho một tổ chức phi lợi nhuận tương đương 1 tỷ USD", Giám đốc điều hành Quỹ Accion Opportunity - Luz Urrutia - nói. Accion là nhà cung cấp các khoản vay cho doanh nghiệp nhỏ ở California, tập trung hỗ trợ phụ nữ và các doanh nghiệp do người da đen làm chủ. Tổ chức này nhận được 15 triệu USD từ bà Scott năm nay.
Món quà 15 triệu USD có thực sự tương đương 1 tỷ USD hay không là điều còn phải bàn cãi, nhưng không nghi ngờ gì khi Scott đang làm lung lay mô hình từ thiện các tỷ phú từng áp dụng. Bà đồng thời ủng hộ những phương cách thúc đẩy công bằng xã hội và thường xuyên đặt câu hỏi về hệ thống phân phối tài sản trong xã hội. "Chúng tôi cố gắng cho đi tài sản có được nhờ các hệ thống đang cần thay đổi", bà nói hồi hè.
Vào thời điểm các tỷ phú như chồng cũ Bezos bay vào vũ trụ, Scott sử dụng khối tài sản khổng lồ không chỉ hỗ trợ các tổ chức phi lợi nhuận làm tốt hơn công việc của họ mà còn thách thức cách giới siêu giàu tích lũy của cải và quyền lực ở Mỹ.
"Đặt các nhà tài trợ lớn thành trung tâm câu chuyện về tiến bộ xã hội là bóp méo vai trò của họ", Scott viết trong bài đăng tháng 6. "Trong nỗ lực này, chúng tôi tiến hành theo niềm tin khiêm tốn rằng sẽ tốt hơn nếu sự giàu có quá mức không tập trung vào một số ít người, họ không phải là bên thiết kế và thực hiện tốt nhất các giải pháp".
Nhiều phụ nữ quyền lực nhất thế giới vẫn phải chịu sự chỉ đạo của người khác. Phó Tổng thống Mỹ - Kamala Harris - là người xếp thứ hai trong danh sách phụ nữ quyền lực nhất thế giới 2021 do Forbes bình chọn. Bà vẫn làm việc dưới quyền Tổng thống Joe Biden. Christine Lagarde, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu, được các lãnh đạo Liên minh châu Âu bầu ra và có một ban điều hành cùng hội đồng quản lý kiểm soát quá trình ra quyết định của bà. Ngay cả Melinda French Gates, hiện là tỷ phú sau ly hôn với người đồng sáng lập Microsoft - Bill Gates, cũng lãnh đạo Quỹ Gates cùng chồng cũ. Trong khi đó, Scott không chịu bất cứ sự kiềm chế nào như vậy.
Vì những lý do này, lần đầu tiên Forbes vinh danh Scott là người phụ nữ quyền lực nhất thế giới, thay thế vị trí Thủ tướng Đức - Angela Merkel - trong bảng xếp hạng. Merkel giữ vị trí hàng đầu danh sách 100 phụ nữ quyền lực nhất thế giới trong 15 năm, từ khi Forbes công bố bảng xếp hạng này 17 năm trước. Hai năm bà không giành vị trí cao nhất là 2004, một năm trước khi trở thành Thủ tướng, và năm 2010, khi Đệ nhất Phu nhân Michelle Obama được công nhận.
"Hy vọng của tôi là phong cách cho đi của MacKenzie truyền cảm hứng cho lĩnh vực từ thiện và các nhà tài trợ khác để hỗ trợ những tầm nhìn lớn, táo bạo", Favianna Rodriguez - người hỗ trợ các cộng đồng da màu ở Oakland, California - nói. "Chúng tôi không có nhiều thời gian và đang xem xét cuộc khủng hoảng của dịch bệnh, kinh tế, khí hậu, thời điểm phân biệt chủng tộc này".
Với 57 tỷ USD còn lại chờ cho đi, Scott có những kế hoạch lớn để tạo ra thay đổi thực sự và tác động lâu dài đến những vấn đề từng không được chú ý và thiếu đầu tư trong xã hội. "Sự hào phóng là điều tốt đẹp. Càng cho đi sẽ càng nhận lại nhiều hơn", Scott từng nói.
Sơn Nam (Theo Forbes)
