Vào tháng 10/2019, lực lượng an ninh Jordan bất ngờ ập đến nhà bắt giữ luật sư Moayyad al-Majali, đồng thời tịch thu máy tính, điện thoại của ông. Moayyad bị buộc tội vu khống người cai trị đất nước - Vua Abdullah II - chỉ vì ông từng đặt câu hỏi: "Nhà vua sở hữu bao nhiêu đất?".
Theo Guardian, ở một đất nước được nhận hàng tỷ USD viện trợ tài chính, tỷ lệ thất nghiệp tăng gần gấp đôi trong vòng 7 năm qua, đây là chủ đề nhạy cảm với công chúng Jordan. Tuy nhiên, Hồ sơ Pandora, với 11,9 triệu tập tài liệu bị rò rỉ, tiết lộ vua Jordan bí mật tích lũy đế chế bất động sản xa xỉ trị giá hơn 100 triệu USD, trải dài từ Malibu, bang California và bang Washington (Mỹ) đến London (Anh).
Quốc vương Abdullah II dành nhiều thập kỷ qua để xây dựng đế chế bất động sản xa xỉ quốc tế trị giá hơn 100 triệu USD. Đồ họa: Guardian
Quốc vương Abdullah che đậy quyền sở hữu tài sản thông qua hàng loạt công ty nước ngoài tại Quần đảo Virgin thuộc Anh (BVI), theo hồ sơ Pandora được Hiệp hội các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ) chia sẻ. Khối tài sản trị giá hàng trăm triệu USD được tích lũy khi gói viện trợ kinh tế và quân sự mà Mỹ dành cho Jordan tăng gấp 4 lần và người dân nước này phải "thắt lưng buộc bụng".
Việc sử dụng công ty nước ngoài mua bất động sản không bất hợp pháp. Đôi khi, việc này được thực hiện nhằm bảo vệ quyền riêng tư hoặc bảo mật. Tuy nhiên, bí mật của hệ thống này cũng có thể mở ra cánh cửa cho hoạt động rửa tiền của nhiều người giàu.
Theo hồ sơ tiết lộ, tài sản đắt đỏ nhất của Quốc vương Abdullah là cơ ngơi trên bờ biển Malibu ở California. Bất động sản này được mô tả là một "biệt thự lớn giống như khách sạn nghỉ dưỡng" gồm 26 phòng, hướng ra bờ biển, được coi là địa điểm quay cảnh cuối trong bộ phim Planet of the Apes năm 1968. Hồ sơ cho thấy biệt thự trên được Quốc vương Abdullah mua vào tháng 8/2014 với giá 33,5 triệu USD - mức giá kỷ lục với bất động sản khu vực. Sau đó, nhà vua Jordan mua thêm hai bất động sản gần đó. Trước đó hai năm, Quốc vương Abdullah cũng mua ba căn chung cư ở bang Washington với tổng giá trị 13,8 triệu USD.
Quốc vương Jordan sở hữu 7 bất động sản sang trọng tại Anh, được mua từ năm 2003 - 2011, trong đó có ba bất động sản ở Belgravia, London. Ảnh: Guardian
Những tài liệu bị rò rỉ cũng tiết lộ nhà vua Jordan bí mật mua lại 7 bất động sản hạng sang ở Anh, trong đó có 3 bất động sản ở Belgravia, London. Được mua từ năm 2003 đến 2011, các bất động sản này được ước tính có giá trị thị trường hiện khoảng 28 triệu bảng Anh. Trong phần lớn thời gian trên, Anh chi 100 triệu bảng (135 triệu USD) mỗi năm để viện trợ song phương cho Jordan.
Quốc vương Jordan nói ông sở khối tài sản dựa trên năng lực cá nhân. Dù không có bằng chứng về bất kỳ hành vi sai trái nào, giá trị tài sản ròng của nhà vua và nguồn thu nhập của ông vẫn được bảo vệ chặt chẽ. Các luật sư của nhà vua cho biết: "Nhà vua không lạm dụng công quỹ hoặc sử dụng bất kỳ khoản tiền nào từ khoản viện trợ dành cho mục đích công. Nhà vua quan tâm sâu sắc đến đất nước, người dân Jordan và hành động chính trực đem lại lợi ích tốt nhất cho quốc gia và công dân".
Dù vậy, Jordan được cho là đã chặn website của Hiệp hội các nhà báo điều tra quốc tế, vài giờ trước khi Hồ sơ Pandora được công bố hôm 3/10.
Quốc vương Abdullah cai trị Jordan từ sau cái chết của cha ông, Hussein, vào năm 1999. Theo số liệu năm 2020, khoảng một phần tư người dân Jordan thất nghiệp, trong khi vương quốc này thực hiện chính sách thắt lưng buộc bụng ba thập kỷ qua để đổi lấy quyền tiếp cận các khoản vay của Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF). Các động thái này dẫn đến các đợt tăng thuế liên tiếp và cắt giảm trợ cấp lương thực, điện và nhiên liệu. Chính phủ cũng phát động chiến dịch loại bỏ các hành vi gian lận thuế, nhằm kiểm soát nợ công.
Các cuộc biểu tình phản đối việc cắt giảm phúc lợi và đòi hỏi mức lương cao hơn trong khu vực công khiến Quốc vương Abdullah cách chức một số Thủ tướng trong thập kỷ qua. Đây được coi là cách giải tỏa sự tức giận của công chúng. Các luật sư cho biết nhà vua đã dành "một tỷ lệ đáng kể" trong tài sản cá nhân cho các hoạt động từ thiện, phù hợp "tầm nhìn hướng tới một xã hội bình đẳng" của ông.
Tuy nhiên, phần lớn giao dịch mua bất động sản được tiết lộ trong Hồ sơ Pandora diễn ra trong một thập kỷ đầy khó khăn khi nhà vua đối mặt hai thách thức trong việc cầm quyền. Thứ nhất là cuộc biểu tình diễn ra năm 2011 phản đối nhà vua và vợ, Hoàng hậu Rania, không thực hiện lời hứa đem lại nền dân chủ mở rộng hơn. Thời điểm này trùng một số giao dịch bất động sản trong Hồ sơ Pandora, đặt ra câu hỏi về việc liệu quốc vương có thể đã cân nhắc một nơi trú ẩn an toàn ở nước ngoài cho bản thân hoặc tài sản cá nhân hay không. Thách thức thứ hai là âm mưu đảo chính bị cáo buộc tháng 4 năm nay, do anh cùng cha khác mẹ của nhà vua là Hamzah đã công khai chỉ trích chính phủ tham nhũng. Hiện Hamzah bị quản thúc tại gia và các đồng phạm của ông trong âm mưu đảo chính bị kết án tù dài hạn.
Quốc vương Abdullah mua ba bất động sản trên đỉnh vách đá trên bờ biển Malibu ở California, Mỹ. Ảnh: BBC
Mỹ rót khoản viện trợ tài chính ngày càng tăng cho Jordan những thập kỷ qua. Con số viện trợ lên tới 22 tỷ USD vào năm 2018 và tiếp tục tăng trong những năm sau đó. Tuy nhiên, theo Hồ sơ Pandora, nhà vua Jordan chi hàng triệu USD tăng thêm danh mục tài sản của mình vào thời gian này.
Bảng ngân sách mới nhất của Jordan cho thấy khoản tiền hàng năm trị giá khoảng 35 triệu USD trong công quỹ được chi cho việc bảo trì cung điện hoàng gia nhưng không liệt kê bất kỳ khoản lương nào cho nhà vua hoặc các thành viên hoàng gia khác. Các luật sư của Quốc vương Abdullah cho biết: "Tài sản cá nhân của nhà vua không phải từ công quỹ, mà từ các nguồn cá nhân".
Các tài liệu trong Hồ sơ Pandora chứa bản ghi nhớ nội bộ vào tháng 2/2017 giữa các nhà quản lý tại công ty luật Panama Alcogal, trong đó nêu rõ một khách hàng quốc tịch Jordan tên là Abdullah Al Hussein, sinh ngày 30/1/1962 (ngày sinh của vua Abdullah II) và có địa chỉ "Cung điện Raghadan" là chủ sở hữu thực sự của 16 công ty nắm giữ tài sản khác nhau ở Mỹ và Anh. Trong số các công ty đó có Nabisco Holdings SA, Setara Limited và Timara Limited đã mua lại ba bất động sản tại Malibu cùng một loạt pháp nhân khác sở hữu tài sản của nhà vua ở bang Washington (Mỹ) và tại Anh.
Theo hồ sơ bị rò rỉ, các nhân viên của Alcogal dường như đã làm việc chăm chỉ để bảo vệ bí mật của nhà vua bằng cách không xác định ông trên các tài liệu nội bộ là một người có liên quan đến chính trị (PEP) và thảo luận các cách tránh lưu giữ danh tính của ông với tư cách là chủ sở hữu. Sự thận trọng của họ đạt đến mức gần như kỳ lạ, với một email vào tháng 12/2017 giữa các nhân viên của Alcogal thảo luận về "người hưởng lợi cuối cùng" với tư cách một công dân Jordan, sau đó đề cập nhà vua chỉ đơn giản với danh xưng "người ai cũng biết".
Luật sư Moayyad al-Majali, người đặt câu hỏi về khối bất động sản khổng lồ của Quốc vương Jordan cuối cùng được thả nhưng bị phạt.
Hồ sơ Pandora tập hợp 11,9 triệu tài liệu rò rỉ, hé lộ giao dịch và tài sản nước ngoài của 35 lãnh đạo thế giới, 300 quan chức và hơn 100 tỷ phú. Hồ sơ Pandora là vụ rò rỉ lớn nhất những năm gần đây, so với Hồ sơ Panama (2016) và Hồ sơ Paradise (2017). Cuộc điều tra về Hồ sơ Pandora đang được Hiệp hội các Nhà báo Điều tra Quốc tế (ICIJ) tiến hành với sự tham gia của khoảng 600 nhà báo từ 150 hãng truyền thông ở 117 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Sơn Nam (Theo Guardian)
