Sáng 29/9, thông tin NSND Thế Anh qua đời ở tuổi 81 được xác nhận, để lại niềm tiếc thương và khơi lại nhiều ký ức đẹp về ông qua các cuốn phim đen trắng. Bỏ dở khoa Toán của trường Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1961, Thế Anh dấn thân nghề diễn viên khi trúng tuyển trường Nghệ thuật Sân khấu và bén duyên với điện ảnh qua vai đầu tay đầy sức nặng trong Nổi gió năm 1966. Trong hàng chục tác phẩm sau này, NSND Thế Anh thể hiện tài năng và cá tính riêng với vẻ mặt dữ dằn, lối diễn quyết liệt và các vai diễn đa dạng.
Trung úy Phương - 'Nổi gió' (1966)
Thế Anh nhận vai nam chính đầu tay khi phim đã quay được khoảng 400m phim nhựa. Khi ấy, đạo diễn Huy Thành và NSND, nhà quay phim Nguyễn Đăng Bảy quyết định tạm dừng sản xuất phim để tìm kiếm diễn viên đảm nhận nhân vật Phương. Là người thứ 13 tới thử vai, Thế Anh được lựa chọn.
Đây là bộ phim tâm lý, gia đình đặt trong bối cảnh chiến tranh chống Mỹ đầy khốc liệt, kể về mối quan hệ giữa hai chị em Vân (Thụy Vân đóng) và Phương (Thế Anh đóng). Vân mang lý tưởng của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam, còn Phương là trung úy của quân lực Việt Nam Cộng Hòa, gây ra những mâu thuẫn khó hòa giải giữa hai chị em.
Câu chuyện hay với ngụ ý rạn nứt gia đình giống như sự chia cắt của hai miền đất nước, truyền tải khát vọng thống nhất dân tộc, ca ngợi hình tượng người phụ nữ Việt Nam can trường giúp phim Nổi gió được đánh giá cao. Đây là tác phẩm đầu tiên đoạt giải Bông Sen Vàng - hạng mục Phim truyện xuất sắc trong lịch sử LHP Việt Nam.
Lần đầu chạm ngõ điện ảnh, NSND Thế Anh (khi đó 28 tuổi) đã chinh phục giới làm nghề và khán giả nhờ khắc họa thành công tính cách lạnh lùng, tàn bạo lúc ban đầu, nội tâm phức tạp và sự thức tỉnh ở cuối phim của nhân vật Phương.
Không chỉ đưa ông trở thành một trong các ngôi sao điện ảnh đầu tiên của Việt Nam, đây còn được ghi nhận là vai diễn tiêu biểu của ông. Để tri ân cơ hội diễn xuất đầu tiên, NSND Thế Anh đặt tên con trai đầu là Thế Phương.
Tiểu đoàn trưởng pháo binh - phim 'Em bé Hà Nội' (1974)
Em bé Hà Nội lấy bối cảnh năm 1972, khi quân đội Mỹ leo thang bắn phá Hà Nội và nhiều tỉnh thành phía Bắc. Câu chuyện theo chân cô bé Ngọc Hà 12 tuổi (NSND Lan Hương đóng) đi tìm bố mẹ và em gái giữa đống đổ nát sau cái đêm con phố Khâm Thiêm bị bom Mỹ oanh tạc.
NSND Thế Anh vào vai tiểu đoàn trưởng pháo binh. Tình cờ gặp Ngọc Hà trên phố, anh và các đồng đội hết lòng giúp đỡ cô bé đoàn tụ với người nhà. Dù chỉ là một vai thứ chính, nghệ sĩ Thế Anh vẫn dành nhiều sức lực và tinh thần để chuẩn bị. Trước ngày quay, ông tới đơn vị tên lửa ở ngoại thành Hà Nội để sinh hoạt cùng các chiến sĩ, tìm hiểu về con người và cuộc sống của họ.
Nhiều năm sau này, NSND Thế Anh vẫn bồi hồi nhớ về những ngày quay phim ngay trên miệng hố bom ở Hà Nội, chỉ chưa đầy 2 năm sau khi thành phố bị tàn phá. Em bé Hà Nội cũng là tác phẩm kết nối ông với người đồng nghiệp thân thiết là NSND Trà Giang cùng diễn viên thế hệ sau là NSND Lan Hương.
Ba Duy - phim 'Mối tình đầu' (1977)
Tác phẩm của đạo diễn Hải Ninh là một phim hiếm hoi của điện ảnh nhà nước về đề tài tình yêu đôi lứa ở thời điểm cuối thập niên 1970. Phim khắc họa mối tình lãng mạn nhưng ngang trái giữa Ba Duy (NSND Thế Anh đóng) và Diễm Hương (NSND Như Quỳnh đóng). Khi Diễm Hương phải kết hôn với một Cố vấn Mỹ để cứu cha, Ba Duy suy sụp, lao vào nghiện ngập. Về sau nhờ được chị gái (NSND Trà Giang đóng) thức tỉnh, anh làm lại cuộc đời.
NSND Thế Anh đóng vai chàng sinh viên 20 tuổi khi đã gần 40. Dù vậy, ông vẫn khiến nhiều khán giả nữ yêu thích nhờ vẻ ngoài hào hoa, tính cách si tình. Vai diễn Ba Duy giúp nam nghệ sĩ được xướng tên Nam diễn viên chính xuất sắc tại LHP Việt Nam lần thứ 5 (năm 1980). Về sau, ông dùng tên của nhân vật này để đặt cho con trai thứ hai – Thế Duy.
Mối tình đầu là một trong các phim đáng nhớ trong sự nghiệp của cả Thế Anh lẫn Như Quỳnh, từng gây sốt vé khi chiếu bóng, đặc biệt là tại Hà Nội.
Chúa Trịnh Sâm – phim 'Đêm hội Long Trì' (1989)
Chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên, phim dã sử Đêm hội Long Trì dã sử tái hiện những tranh đấu quyền lực, tình yêu thời Chúa Trịnh. Trong phim, NSND Thế Anh đảm nhận vai nam chính - Chúa Trịnh Sâm, sủng ái Tuyên phi Đặng Thị Huệ (Lê Vân đóng) tới mức mù quáng và có con gái là quận chúa Quỳnh Hoa (NSND Thu Hà đóng).
Vào vai này, NSND Thế Anh thể hiện thần sắc quyền lực, oai phong, độc đoán cũng như sự tài giỏi và vẻ háo sắc. Ông từng kể phải tập luyện để tạo được khí chất của bậc vua chúa, dù chỉ là cái quắc mắt cũng phải khác người. Ông đã vượt qua nhiều ứng viên khác để giành được vai diễn này.
Phong Kiều