2005 được các nhà khoa học coi là năm của thiên tai trên toàn thế giới. Tổng cộng khoảng 112.000 người đã thiệt mạng trong những đợt thiên tai này.
Trong đó, vụ động đất ngày 8/10 ở Pakistan được xem là gây hậu quả thảm khốc nhất với 87.000 người thiệt mạng và thiệt hại vật chất khoảng 5 tỷ USD. Tại Iran, 2 trận động đất liên tiếp vào ngày 22/2 và 28/3 đã cướp đi sinh mạng của 600 người.
Cơn bão Katrina tàn phá vùng New Orleans ở Mỹ gây thiệt hại tới 45 tỷ USD. Cơn sóng thần khủng khiếp cướp đi sinh mạng của 231.000 người dù xảy ra vào ngày 24/12/2004, nhưng hậu quả của nó vẫn còn dai dẳng cho đến tận bây giờ và dự báo còn lâu hơn nữa.
Tại Việt Nam, các chuyên gia cũng cho rằng 2005 là một trong những năm thiên tai diễn ra nghiêm trọng nhất. Từ tháng 4 đến tháng 6, do nắng nóng tại miền Trung và Tây Nguyên, dòng chảy ở các con sông suối thấp hơn mức trung bình nhiều năm từ 30 đến 80%.
Ở các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh… nhiệt độ có ngày lên tới 41 độ C, rất hiếm xảy ra ở đây. Liên tiếp từ tháng 6 đến nay, giông, lốc, mưa đá, bão lũ liên tục diễn ra trên diện rộng cả nước.
Theo thống kê của Văn phòng Ban chỉ đạo phòng chống lụt bão TW, tính từ đầu năm đến hết tháng 11, thiên tai đã làm chết và mất tích 310 người so với 270 người năm 2004, gây thiệt hại về vật chất hơn 5.200 tỷ đồng, lớn gấp 5 lần năm 2004.
Thiệt hại về người và tài sản do lũ quét cũng rất lớn. Riêng ở Yên Bái, lũ quét do ảnh hưởng của cơn bão số 7 đã làm cho 50 người chết. Mưa lớn gây lũ từ Thừa Thiên-Huế đến Khánh Hòa vào cuối tháng 10/2005 đã cướp đi sinh mạng 28 người…
Kết quả dự báo nhiệt độ 3 tháng 1, 2, 3 năm 2006 của Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng - Khí hậu (TTNCKTKH) cho thấy, nhiệt độ có nhiều khả năng hụt so với mức trung bình trên phần lớn diện tích cả nước với xác suất khoảng từ 66-77%. Kon Tum, Long An và Tiền Giang là những địa phương có nền nhiệt độ xấp xỉ mức trung bình.
Nhiệt độ sẽ vượt mức trung bình ở một số khu vực nhỏ thuộc Cao Bằng, Phú Thọ, Sơn La và Tây Kon Tum với xác suất từ 66 đến 77%. Theo TTNCKTKH, trên đa phần diện tích cả nước, nhiệt độ hụt so với mức trung bình có giá trị từ 1,5 đến 0 độ C.
Theo dự báo, trong ba tháng tới, khả năng lượng mưa hụt so với mức trung bình xuất hiện rải rác trên phạm vi cả nước. Đáng chú ý nhất là Cao Bằng, Quảng Ninh, Sơn La, Kon Tum, Gia Lai, An Giang và Kiên Giang với xác suất trên 77%. Khả năng lượng mưa xấp xỉ mức trung bình, theo kết quả dự báo, đáng chú ý nhất là ở Tây Ninh và Bình Phước với xác suất từ 66 đến trên 77%.
Lượng mưa có khả năng vượt mức trung bình rải rác ở một vài nơi trên cả nước, trong đó có Lai Châu, Điện Biên, Hà Giang, Hà Nội, từ Thừa Thiên - Huế đến Bình Định, Khánh Hòa, Đắc Nông và Cà Mau với xác suất từ 66 đến trên 77%.
Lượng mưa hụt dao động 200-0 mm trên phần lớn diện tích lãnh thổ, riêng Quảng Nam có thể có lượng mưa vượt mức trung bình từ 200 đến 400 mm.
TTNCKTKH dự báo, ảnh hưởng của không khí lạnh đến Việt Nam trong 3 tháng 1, 2, 3 trung bình khoảng 10-11 đợt. Số xoáy thuận nhiệt đới hoạt động trên khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương khoảng 1-2 cơn và trên Biển Đông khoảng 1 cơn.
Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn TW (TTDBKTTVTW) cho biết so với trung bình nhiều năm (TBNN), lưu lượng nước trên sông Đà tại Hòa Bình có khả năng hụt mức 10-25%, sông Thao hụt so với TBNN 10-20%.
Trong điều kiện xả nước phát điện của Nhà máy thủy điện Hòa Bình tương tự như mùa cạn 2004 - 2005, lượng dòng chảy trên sông Hồng ở Hà Nội có khả năng hụt mức TBNN 30-45% vào những tháng đầu mùa.
Hụt 10-20% vào những tháng cuối mùa (tháng 2, 3/2006). Mực nước thấp nhất trên sông Hồng tại Hà Nội có khả năng xuống đến mức 1,7 m vào các tháng 2, 3.
Theo TTDBKTTVTW, từ giữa tháng 1 đến giữa tháng 2, để đưa mực nước sông Hồng tại Hà Nội ở mức từ 2 m lên mức 2,3-2,5m, lưu lượng tại Hà Nội phải đạt mức 900-950 m3/giây.
Để có được lưu lượng này, hồ Hòa Bình cần xả lưu lượng 850-900m3/giây liên tục trong suốt thời kỳ. Theo dự báo, các sông suối ở khu vực Đông Bắc có khả năng thiếu hụt từ 30-40% so với TBNN.
Nghiên cứu của TTDBKTTVTW cho thấy lưu lượng nước các sông ở Bắc Trung Bộ so với TBNN có khả năng hụt mức TBNN từ 10-20% vào các tháng đầu mùa và hụt 25-35%, có nơi hụt nhiều hơn vào các tháng cuối mùa. Dòng chảy ở các sông Trung Trung Bộ có thể hụt 20-30% so với TBNN vào những tháng cuối mùa.
Trong khi đó, dòng chảy trên các sông ở Tây Nguyên có khả năng hụt 10-15% vào những tháng đầu mùa và cuối mùa có thể hụt 30-40%. Tại Nam Trung Bộ, tình hình có vẻ nghiêm trọng hơn.
Trong những tháng cuối mùa, dòng chảy trên các sông sẽ hụt 30-50%. Cơ quan khí tượng thủy văn dự báo, mực nước sông Tiền, sông Hậu xuống dần và thấp hơn TBNN từ 0,1-0,2 m.
Trong vụ Đông Xuân 2005 - 2006, theo nhận định của TTDBKTTVTW, tình trạng khô hạn nghiêm trọng sẽ diễn ra trên phạm vi cả nước.
Tại khu vực Nam Bộ, tình hình thiếu nước ngọt và xâm nhập mặn có khả năng tương tự mùa cạn 2004 - 2005. Tình hình khô hạn sẽ gay gắt hơn ở khu vực Đông Bắc, vùng núi phía Bắc, trung du và đồng bằng Bắc Bộ.
(Theo Tiền Phong)