Với người ngoài, Zhao Shiyan có vẻ như đang trong một mối quan hệ lãng mạn điển hình. Kể từ khi tìm được người phù hợp trên ứng dụng hẹn hò cách đây hai năm, Zhao và bạn gái cũng giống như bất kỳ cặp nào khác như nắm tay nhau, tận hưởng những đêm xem phim và chia sẻ các khoảnh khắc thân mật.
Tuy nhiên, chàng trai 25 tuổi này cho biết cả hai đều không định nghĩa rõ ràng bản chất mối quan hệ. "Chúng tôi không nghĩ mình cần phải dán nhãn cho nó", Zhao nói với Sixth Tone. "Miễn là chúng tôi tận hưởng sự đồng hành của nhau và cảm thấy thoải mái, thế là tốt rồi".
Những người như Zhao đang trở nên phổ biến trong giới trẻ Trung Quốc, khi họ ngày càng coi trọng hạnh phúc cá nhân và sự linh hoạt hơn cam kết. Với áp lực kinh tế và chủ nghĩa cá nhân hiện diện trong xã hội Trung Quốc hiện đại, các chuyên gia cho biết ngày càng có nhiều cặp lựa chọn cái gọi là "situationship" - mối quan hệ mập mờ, trên tình bạn, dưới tình yêu - hơn là các mối quan hệ truyền thống. Theo đó, họ chỉ tập trung vào tình cảm dành cho nhau mà không nhìn quá xa vào tương lai.
Zhao làm việc trong ngành trò chơi điện tử của Trung Quốc, thường xuyên phải đối mặt với deadline khắt khe và áp lực công việc không ngừng. Sau khi thấy mối quan hệ tình cảm nghiêm túc khiến bản thân "mệt mỏi và cạn kiệt", anh bắt đầu khám phá các ứng dụng hẹn hò và đã áp dụng cách tiếp cận thực tế hơn.
"Đối với tôi, điều quan trọng không phải là đưa ra những lời hứa lớn lao, lâu dài mà là tìm kiếm một người mang lại niềm vui cho cuộc sống và giảm bớt gánh nặng", Zhao nói. "Tôi đang tìm kiếm một người làm phong phú thêm cuộc sống mà không áp đặt những kỳ vọng cứng nhắc và không phải chịu gánh nặng của các nghĩa vụ xã hội".
Một cảnh quay tĩnh cho bộ phim Her Story nói về những situationship ở Trung Quốc năm 2024. Ảnh: Douban
Chủ đề về "situationship" đã gây chú ý trên mạng xã hội Trung Quốc sau khi bộ phim Her Story ra mắt vào 2024. Phim kể về cuộc sống của hai người hàng xóm ở Thượng Hải. Ye, một cô gái ngoài 20 tuổi độc thân, bước vào mối quan hệ không ràng buộc; và Wang Tiemei, mẹ đơn thân, cân bằng cuộc sống gia đình và sự nghiệp bận rộn, không vội vàng xác định mối quan hệ tình cảm với giáo viên dạy trống của con gái.
Trên ứng dụng Xiaohongshu (RedNote), chủ đề này thu hút hơn 36 triệu lượt xem. Nhiều người chia sẻ kinh nghiệm cá nhân hoặc cách tìm kiếm đối tác phù hợp.
Du Shichao, nhà nghiên cứu tại Đại học Phúc Đán Thượng Hải, cho rằng sức hấp dẫn của "situationship" nằm ở khả năng tránh né trách nhiệm và đón nhận sự không chắc chắn. "Chúng cung cấp sự linh hoạt và ít áp lực nhưng thiếu ổn định để thỏa mãn lâu dài", ông nói thêm.
Zhang, 31 tuổi, làm việc trong lĩnh vực tiếp thị tại Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông, đã chia tay bạn trai cũ sau khoảng một năm hẹn hò vì lịch trình bận rộn, đặc biệt là những cam kết khắt khe của anh với tư cách là doanh nhân khởi nghiệp. Tuy nhiên, thay vì ai đi đường nấy, họ quyết định thử "situationship".
"Chúng tôi đều đã ngoài 30 tuổi và không muốn lãng phí thời gian của nhau. Nhưng chúng tôi vẫn còn tình cảm, vì vậy cả hai quyết định thử một điều gì đó ít trang trọng hơn, linh hoạt hơn", Zhang nói, cho biết điều đó ngay lập tức giải thoát họ khỏi những kỳ vọng truyền thống. "Đó là một cách thoải mái để trải nghiệm sự thân mật. Bạn có thể tận hưởng sự đồng hành của nhau mà không bị áp lực".
Cả hai hứa sẽ trao đổi cởi mở nếu một trong hai muốn theo đuổi điều gì đó nghiêm túc hơn. Điều bất ngờ là tình cảm của họ ngày càng sâu sắc hơn. "Không còn áp lực, chúng tôi gặp nhau thường xuyên hơn", Zhang nói.
Tuy nhiên, Zhang thừa nhận đôi khi cô tự hỏi liệu sự sắp xếp này có đủ với mình không, nhưng sự miễn cưỡng của đối tác trong việc đầu tư toàn bộ tình cảm hay công sức khiến cô ngần ngại thực hiện bước tiếp theo. "Nếu chúng tôi kết hôn, anh ấy sẽ cần phải nỗ lực nhiều hơn", cô nói thêm.
Zhang coi mối quan hệ hiện tại phản ánh sự thay đổi trong xã hội theo hướng chủ nghĩa cá nhân, khi mọi người ưu tiên nhu cầu của bản thân hơn mục tiêu chung. Tuy nhiên, trong khi một số người có thể coi lối suy nghĩ này là ích kỷ, Zhang tin nó mang lại sức mạnh: "Phụ nữ nên biết mình muốn gì và không ngại yêu cầu điều đó".
Mặc dù có sự tăng nhẹ vào năm 2023, số lượng đăng ký kết hôn tại Trung Quốc đã giảm xuống chỉ còn 6,11 triệu cặp, giảm hơn 20% so với năm trước đó.
Nhà nghiên cứu Du cho biết, với giới trẻ ngày nay, hôn nhân được coi là gánh nặng và nhiều điều không chắc chắn trong cuộc sống khiến họ không muốn thực hiện các cam kết dài hạn. Ông giải thích: "Những mối quan hệ Situationship nảy sinh khi mọi người không thể thực hiện các cam kết nhưng vẫn có những nhu cầu chức năng".
Khi các khái niệm và thái độ văn hóa thay đổi, những người trẻ Trung Quốc không còn mong đợi một mối quan hệ thân mật sẽ đáp ứng được mọi nhu cầu của họ nữa. Thay vào đó, họ hy vọng sẽ đáp ứng được những nhu cầu cụ thể, riêng biệt thông qua nhiều người bạn đồng hành, hay còn gọi là dazi trong tiếng Trung. Ví dụ, một người có thể có một dazi để đi ăn ngoài, một người khác để xem phim và một người khác để chơi thể thao.
Theo cách này, họ có thể phân chia các chức năng khác nhau của mối quan hệ thân mật, cho phép mỗi đối tác hỗ trợ khi cần mà không phải đầu tư quá nhiều thời gian và công sức để duy trì kết nối. "Mô hình này phù hợp với sự theo đuổi cuộc sống hiệu quả và phân mảnh của người trẻ, thỏa mãn nhu cầu cảm xúc ngắn hạn trong khi tránh trách nhiệm quá mức và rối rắm cảm xúc", ông Du nói thêm.
Theo Báo cáo Khảo sát Xu hướng và Quan niệm Tình yêu Hôn nhân Thanh niên 2024 do Đại học Thượng Hải và ứng dụng xã hội Soul công bố, chỉ 40% người được hỏi sinh sau năm 2000 đồng ý rằng hôn nhân là lựa chọn cuộc sống cần thiết. Một cuộc khảo sát khác vào năm 2023 cho thấy gần 40% người trẻ cho biết vòng tròn xã hội của họ có dazi, trung bình mỗi người có 2,59 dazi.
Nhà nghiên cứu Du chỉ ra rằng các mối quan hệ mập mờ không nhất thiết mâu thuẫn với các mối quan hệ dài hạn truyền thống mà dựa nhiều hơn vào bối cảnh hiện tại. Người ta có thể chọn các kiểu quan hệ khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi và nhu cầu bối cảnh. "Không có đúng hay sai. Điều quan trọng là những lựa chọn được thực hiện dựa trên nhu cầu cá nhân", Du nói.
Các ứng dụng hẹn hò như Tinder, Bumble và Tantan cũng đóng vai trò đáng kể. So với mai mối truyền thống, các công cụ trực tuyến cung cấp sự linh hoạt và phạm vi lựa chọn rộng hơn, giúp việc tìm kiếm đối tác hiệu quả hơn. Tuy nhiên, Du nói rằng chúng cũng đi kèm với rủi ro cao hơn và sự không chắc chắn gia tăng do có nhiều hồ sơ giả và lừa đảo.
Fan, một giáo viên 33 tuổi ở Trường Xuân, thủ phủ tỉnh Cát Lâm, cho biết cô muốn tạo ra những kết nối đơn giản sau khi ly dị nên đã sử dụng Tinder để tìm kiếm bạn đồng hành và "cùng tìm niềm vui". Đây là cách cô gặp được người chồng hiện tại.
Dù nỗ lực giữ mọi thứ nhẹ nhàng, càng thân thiết, sự gắn bó tình cảm giữa họ dần trở nên mạnh mẽ. Sau nhiều thăng trầm, họ cùng du lịch đến châu Phi. Sau đó, anh giới thiệu cô với gia đình - một bước tiến quan trọng củng cố mối quan hệ và đánh dấu sự thay đổi trạng thái mối quan hệ.
"Mối quan hệ của chúng tôi phát triển thông qua giao tiếp mở và tôn trọng lẫn nhau", Fan nói, cho biết thêm rằng sự linh hoạt và phát triển cá nhân nên được ưu tiên hơn các tiêu chuẩn cứng nhắc. "Một mối quan hệ không định nghĩa không phải là thất bại hay thỏa hiệp mà là cơ hội để mọi người đối mặt với nỗi sợ hãi và bất an. Nếu một người đủ tự tin về giá trị của mình thì sẽ không cố kiểm soát mối quan hệ hay chịu đựng do sự không chắc chắn trong mối quan hệ ấy".
Cuộc sống của vợ chồng Fan sau khi kết hôn cũng khá phi truyền thống. Họ sống riêng và dành phần lớn thời gian xa nhau, chỉ tập trung vào cuối tuần tại nhà Fan hoặc nhà chồng cô. Trong những ngày nghỉ lễ, họ đi du lịch hoặc thăm cha mẹ.
"Trong thế giới và trật tự mới này, quan điểm về tình yêu lãng mạn và hôn nhân phải thay đổi, tiến hóa hơn", Fan nói. "Không có mô hình cố định cho hôn nhân. Miễn là cách thức tương tác này thoải mái và thúc đẩy sự hòa hợp gia đình".
Theo Fan, mỗi mối quan hệ là một quá trình chứ không phải điểm đến cuối cùng. "Chỉ khi mọi người học cách đối diện với nỗi sợ hãi và nhận ra giá trị bản thân, họ mới thực sự tận hưởng được niềm vui và sự trưởng thành mà bất kỳ mối quan hệ nào mang lại", cô nói.
Hướng Dương (Theo Sixth Tone)
