Tỷ phú Eric Schmidt là một công dân Mỹ giàu có điển hình với khối tài sản 19 tỷ USD, sở hữu siêu du thuyền, chuyên cơ Gulfstream và căn penthouse đắt đỏ ở Manhattan, New York. Nhưng mới đây một trang báo của Cyprus (Cộng hòa Síp) đưa tin cựu CEO Alphabet này đã có được hộ chiếu Cyprus, gia nhập danh sách ngày càng nhiều người Mỹ tham gia chương trình cho phép người nước ngoài đầu tư đổi hộ chiếu của Cyprus.
Trước đây, công dân Mỹ hiếm khi mua "hộ chiếu vàng". Ngành kinh doanh hộ chiếu chủ yếu hướng đến các quốc gia có ít quyền đi lại tự do hơn Mỹ, chẳng hạn như Trung Quốc, Nigeria hoặc Pakistan. Nhưng điều đó đang thay đổi, ngành công nghiệp này bắt đầu đón nhận những công dân từ các quốc gia giàu nhất thế giới.
"Chúng tôi chưa từng thấy xu hướng này trước đây. Con số tăng lên từ cuối năm ngoái và đang trên đà tăng mạnh mẽ", ông Paddy Blewer, giám đốc công ty tư vấn cư trú và quốc tịch Henley & Partners (Anh), tiết lộ về xu hướng mua "hộ chiếu vàng" từ công dân các quốc gia giàu có như Mỹ.
Chỉ với 100.000 USD, việc sở hữu hộ chiếu thứ hai có thế mang đến các lợi ích từ thuế thấp hơn, quyền tự do đầu tư và đi lại cho công dân nhiều quốc gia khác. Nhưng chương trình đầu tư đổi lấy quốc tịch thứ hai chưa từng phổ biến với người Mỹ bởi chế độ thuế không mang lại nhiều ích gì cho công dân Mỹ. Mỹ đánh thuế công dân bất kể họ sống ở đâu. Tuy nhiên, xu hướng lấy hộ chiếu thứ hai ở Mỹ nở rộ trong cuộc khủng hoảng đại dịch Covid-19. Người Mỹ muốn duy trì khả năng tự do đi lại trong bối cảnh làn sóng Covid-19 bùng phát dữ dội với hơn 12 triệu ca nhiễm ở Mỹ khiến chính phủ phải thực hiện những biện pháp phong tỏa để đối phó với dịch bệnh.
"Người Mỹ đang nghĩ: 'Tôi muốn có khả năng đó để di chuyển càng nhanh càng tốt và không bị mắc kẹt đâu"', ông Nestor Alfred, Giám đốc điều hành St. Lucia, công ty tư vấn dịch vụ đầu tư theo quốc tịch, nhận định.
Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020 cũng thu hút sự quan tâm. Mặc dù Tổng thống đắc cử Joe Biden đã bác bỏ đề xuất đánh thuế tài sản mạnh hơn đối với giới siêu giàu Mỹ nhưng theo hãng tư vấn Apex Capital Partners, một số công dân Mỹ đã tìm cách mua hộ chiếu thứ hai vì lo ngại bất ổn xã hội. Công ty tiết lộ số yêu cầu từ khách hàng đã tăng 650% kể từ cuộc bỏ phiếu bầu tổng thống trong tháng này.
"Chúng tôi nhận thấy sự quan tâm này từ những người Mỹ, những người đang nói những điều giống như những khách hàng Trung Quốc, Trung Đông hoặc Nga", Nuri Katz, nhà sáng lập Apex, cho biết. "Họ nói rằng: 'Chúng tôi không rời Mỹ ngay lúc này, nhưng chúng tôi lo ngại và chúng tôi muốn có một thứ gì khác để đề phòng'".
St. Kitts và Nevis là quốc gia đầu tiên giới thiệu chương trình đầu tư theo quốc tịch vào đầu những năm 1980, và hàng chục quốc gia khác cũng đã làm theo. Nhiều quốc gia đã huy động được nguồn vốn lớn thông qua chương trình này, trong đó phải kể đến Malta với gần 1 tỷ USD cho đến tháng 6/2019 khi khởi động vào thập kỷ trước, vùng lãnh thổ Caribbean của Dominica với hơn 350 triệu USD trong 5 năm qua.
Ngành công nghiệp này đã đem đến nhiều bất ngờ trong việc thu hút nguồn vốn đầu tư dễ dàng nhưng cũng đầy tai tiếng khi nó là cánh cửa cho những tội phạm chạy trốn. Điển hình là tài phiệt Malaysia Jho Low, người gây thiệt hại cho nước này hàng tỷ USD, đã lấy hộ chiếu Cyprus và lẩn trốn ở nhiều quốc gia trước khi bị bắt. Hay ông Demetris Syllouris, thành viên Hạ viện Cyprus, buộc phải từ chức vào tháng trước sau khi đề nghị giúp một doanh nhân Trung Quốc có tiền án lấy hộ chiếu nước.
"Giá trị châu Âu không phải để bán", Ủy viên Tư pháp Liên minh châu Âu (EU) Didier Reynders nói sau vụ bê bối Cyprus bán hàng nghìn suất hộ chiếu bị tiết lộ hồi tháng 8, trong đó có những công dân có tiền án. Kể từ khi chương trình đầu tư đổi hộ chiếu ra đời vào năm 2013, EU thường xuyên chỉ trích chương trình, cho rằng đó là cửa sau để vào EU. Cyprus cho hay họ đã chấm dứt đầu tư đổi hộ chiếu vào ngày 1/11.
Sơn Nam (Theo Bloomberg)