Bé D. (15 tháng), một trong các cháu bị tai biến sau khi chích ngừa Priorix, đang điều trị tại BV Nhi Đồng 1. |
Trong 218 liều vaccine được đưa về TTYT quận 5, có 6/185 liều đã được tiêm có phản ứng, đều rơi vào số tiêm rải rác về sau tại các trạm y tế phường.
KS Đặng Văn Tưởng, GĐ Công ty Hoàng Đức, đơn vị cung cấp cho biết: "Vaccine Priorix của công ty GlaxoSmithKline (GSK) được Công ty Zuellig Pharma nhập khẩu ủy thác qua công ty Sapharco, được bảo quản tại kho của công ty nào không rõ. Khi chúng tôi mua hàng xuất hóa đơn của Công ty Phytopharco. Hoàng Đức và một vài công ty nữa được phân phối vaccine. Dù kho lạnh của Hoàng Đức đạt tiêu chuẩn từ nhiệt độ, hệ thống cảnh báo, thiết bị đo hiệu chuẩn 24/24 giờ và có máy phát điện dự phòng nhưng chứa cực kỳ ít vì khi nào các TTYT mua thì Hoàng Đức mới đặt hàng".
Trong 5.000 liều đã phân phối, thì Hoàng Đức chỉ phân phối 1.000 liều, và TTYT quân 5 cũng là một khách hàng vẫn lấy hàng từ trước, trong đợt này nhà phân phối đã giao hàng tận nơi cho TTYT quận 5 với các điều kiện bảo quản và sau đó mới hoàn tất thủ tục.
Nhìn lại thực trạng nhiều năm qua cho thấy Bộ Y tế ra nhiều văn bản quản lý vaccine tưởng chừng"rất chặt”, thực chất là rất lỏng lẻo. Trở lại với vụ việc tại Trung tâm Y tế dự phòng TP HCM trước đây, vaccine viêm gan B (Engerix B) được Công ty Smikline Beecham khuyến mãi 10% chỉ thời gian một năm từ11/1997 đến 11/1998 theo kết luận của thanh tra là 32.800 lọ - quy ra tiền 1,8 tỷ đồng (qua các đơn tố giác là 35.682 lọ, số tiền khuyến mãi lên đến 2,7 tỷ).
Trong hợp đồng chiết khấu còn có điều kiện là trong số 10% này, dành 5% cho các đội vệ sinh phòng dịch quận huyện, các khách hàng lẻ. Năm 1999 có đơn vị được khuyến mãi 20%. Tiếp theo là Hiberix (ngừa viêm màng não mủ do Hib) năm 2001 được khuyến mãi 15% (mua 20 lọ sẽ được tặng 3 lọ)... Và hiện nay, mua 100 lọ Priorix được khuyến mãi 9 lọ.
Gần đây nhất là vụ án tại Công ty Yteco, với số tổng trị giá vaccine nhập lậu lên đến 7,87 tỷ đồng. Đơn cử, với giấy phép Cục Y tế dự phòng cho nhập 7.000 liều Okavax theo yêu cầu của Viện Pasteur TP HCM, Đại học Y dược TP HCM, TTYT quận 1 và TTYTDP Bình Thuận, công ty đã nhập 17.668 liều, tức nhập lậu 10.668 liều với trị giá 3,1 tỷ đồng.
Với số vaccine nhập lậu này công ty đã bán hết cho hàng trăm đơn vị tại các tỉnh phía Nam. Rồi nhập lậu 5000 liều Tetract- Hib, 5.580 liều ACT- Hib, 29.395 liều Hepa-B-Vac...
Trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia thì Bộ Y tế và các viện như Viện Pasteur với hệ thống kho lạnh bảo quản và quản lý vaccinelà khá chặt từ tuyến trung ương đến các địa phương, nhưng với vaccinenằm ngoài chương trình tiêm chủng quốc gia, vaccine chích dịch vụ như vaccine viêm gan B, Varibrix ngừa trái rạ, Priorix ngừa sởi - quai bị - rubella thì gần như thả nổi.
Khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) về điều kiện để bảo quản vaccineđối với các vaccinenhư OPV, BCG, sởi, MMR, sởi-rubella, sốt vàng, Hib đông khô là bảo quản trong tủ lạnh và vận chuyển ở nhiệt độ +20C đến +80C.
Ở tuyến quốc gia là 6 tháng,tuyến khu vực là 3 tháng, tuyến tỉnh và huyện là 1 tháng, ở TYT và BV là dùng hằng ngày. Lô Priorix 11.000 liều được nhập vào VN tháng 11/2005. Tính đến 11/5 đã phân phối hơn 5.000 liều.
Các chuyên gia y tế cũng thừa nhận khâu bảo quản vaccine ở VN tiến hành hết sức lỏng lẻo. Nguyên nhân là “tất cả đều liên quan đến tiền”. Một quan chức y tế đương nhiệm nhận định, trường hợp ống vaccine sử dụng cho hai trẻ, mở ra phải sử dụng ngay nhưng ai có thể kiểm soát được?
Theo đánh giá của các chuyên gia, hiện tại quản lý vaccine không nghiêm ngặt bằng quản lý thuốc. Vấn đề nằm ở chỗ lẽ ra thuốc, sinh phẩm y tế, vaccine phải quy về một đầu mối quản lý, nhưng ở Bộ Y tế, quản lý thuốc giao cho Cục Quản lý dược, vaccine và sinh phẩm y tế lại giao Cục Y tế dự phòng.
Mặt khác, các vaccine do VN sản xuất gần như hoàn toàn được “bao tiêu” bởi chương trình tiêm chủng mở rộng. Việc tiêm chủng hằng tháng vẫn thực hiện theo một “thói quen” là từ trước đến nay... không sao. Khi xảy ra vụ việc tại TP HCM, mọi người mới đánh giá lại toàn bộ vấn đề và thấy đã có khiếm khuyết ngay tại cơ chế thực hiện.
(Theo Tuổi Trẻ)