Hùng uể oải ngồi xuống một tảng đá, trước mặt là cái thùng phuy rác to tướng. Hôm nay đến lượt Hùng “trực rác” ở động Hương Tích, một trong những nơi được xem là linh thiêng nhất ở chùa Hương.
Hùng đang chờ rác nhiều thêm để gánh ra ngoài cửa động. Mới 9h mà Hùng đã gánh được 5 chuyến. Cậu ưu tư: “Đôi khi em ước chùa Hương đừng đông khách, để thợ gom rác đỡ nhọc. Nhưng khổ nỗi, chùa mà vắng khách thì tụi em cũng đói!”.
Hùng mới 18 tuổi, quê Hồng Tiến, Mỹ Đức, Hà Tây. Vừa tốt nghiệp cấp 3 nhưng vì nhà quá nghèo, bố mất, mẹ lại ốm kinh niên nên cậu đành “xếp bút nghiên theo nghiệp lao công”.
Ngồi thu lu bên một thùng phuy rác khác là Ánh, mới 35 tuổi nhưng trông già lụ khụ. Ánh bảo: “Bao năm kiếm sống bằng nghề dọn rác ở chùa Hương, tôi thấy đời sống chẳng có gì thay đổi. Chỉ có rác là ngày càng dã man!”.
Động Hương Tích như chật lại. Hai bên lề dốc người ta bày bán hàng choán cả lối đi. Khách thập phương lố nhố ken chân nhau. Và rác, nhiều vô thiên lủng. Từ nhang cháy dở, giấy tiền, đồ lễ, bịch ni-lông đến vỏ bánh kẹo, thức ăn thừa..., khách thập phương thản nhiên xả khắp hang động. Ánh nhận xét: “Động nào cũng có thùng đựng rác, nhưng nếu có ai tự giác bỏ rác vào thì quả là chuyện lạ VN!”.
Hằng ngày nhóm Hùng, Ánh túc trực thu dọn rác của khách thải ra, nhặt bỏ vào thùng, rồi gánh ra nơi chứa rác cách cửa động ngót một cây số. Mỗi ngày họ phải đưa đi cả vài mươi gánh rác. Đường ra bãi phải leo lên, xuống 120 bậc thang đá. Hùng kể: “Có hôm trời mưa, gánh rác cứ đổ tung tóe. Nhiều bữa khách đông quá, trong động chật như nêm, phải chờ đến tối vắng người rồi bọn em mới soi đèn pin gom rác chuyển đi được”.
Những người như Hùng và Ánh mặt mũi lúc nào cũng lấm lem, bơ phờ vì suốt ngày túc trực trong hang động khói hương mù mịt. Hùng cho Người Lao Động biết, mỗi ngày một người được trả công 20.000 đồng: “Vậy cũng tạm ổn anh ạ!”.
Cánh thợ gom rác chùa Hương còn có thêm một công việc khá độc đáo: gánh tiền. Hình như khách đến lễ chùa không tiếc tiền. Họ bỏ tiền vào hòm công đức đặt khắp nơi, để tiền lễ lên bàn thờ, lên từng pho tượng...
Tiền nhiều đến nỗi, cứ 2-3 ngày, những vị chức sắc lại thu gom 4-5 gánh rồi cho thợ gom rác chuyển về trụ sở. Mỗi gánh cỡ 30-35 kg, toàn tiền lẻ 500, 1.000 đồng. “Sao không liều làm đại một gánh cho đổi đời?", một thanh niên tóc vàng chóe vừa cầm nhang khấn vái, vừa hóng chuyện, hỏi chen. Hùng cười: “Ấy chết, nghèo thì nghèo, ai làm vậy được, thất đức lắm!”.