Hàng loạt vụ nhân viên ngân hàng rút ruột khách thời gian gần đây khiến nhiều người gửi tiền hoang mang. Điển hình là vụ khách hàng mất 245 tỷ đồng khi gửi tại Eximbank, hay vụ khách của VPBank tố bị mất 26 tỷ đồng, khách của BIDV tố một nguyên giám đốc phòng giao dịch rút ruột sổ tiết kiệm 32 tỷ đồng. Quy mô lớn nhất là vụ án Huyền Như với số tiền chiếm đoạt hơn 4.000 tỷ đồng.
Trước hiện tượng này, nhiều chuyên gia khuyên người gửi tiền cần giữ kỹ giấy tờ, thường xuyên kiểm tra số dư, đặc biệt cẩn trọng khi thực hiện giao dịch ngoài ngân hàng...
Luật sư Vũ Phi Long - nguyên Phó chánh Tòa hình sự TAND TP HCM cho biết hiện nhiều ngân hàng thực hiện chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho người gửi tiền như lãi suất cao, kèm quà tặng, hỗ trợ giao dịch tại nhà... Tuy nhiên trong mọi hình thức giao dịch, khách hàng cần lưu ý nhiều yếu tố quan trọng nhằm hạn chế rủi ro xảy ra đối với tiền gửi ngân hàng.
Theo ông Long, khách hàng nên gửi tiền ngay tại quầy giao dịch của ngân hàng, thực hiện theo các thao tác được hướng dẫn và đúng quy trình. Sau mỗi giao dịch, người gửi tiền cần kiểm tra kỹ thông tin tài khoản gồm họ tên người gửi, đơn vị nộp tiền, người nhận, số dư tài khoản, chữ ký, số CMND...
"Người gửi cần giữ lại tất cả tài liệu liên quan, đây là khế ước, là hợp đồng giữa cá nhân, tổ chức hoặc doanh nghiệp gửi tiền với ngân hàng", vị luật sư đang công tác tại văn phòng luật East Law khuyến nghị.

Ông Vũ Phi Long, nguyên Phó chánh án toà hình sự TP HCM, cố vấn công ty luật Phương Đông nhấn mạnh, để bảo đảm an toàn thì mọi giao dịch cần được thực hiện đúng và đầy đủ thủ tục, quy trình của ngân hàng, trực tiếp tại quầy giao dịch.
Đồng tình với ông Long, Tiến sĩ Bùi Quang Tín, giảng viên Đại học Ngân hàng TP HCM lưu ý thêm trường hợp khách hàng ủy quyền giao dịch, cần có hợp đồng ủy quyền hợp pháp và giao dịch trực tiếp tại các chi nhánh ngân hàng.
Trong trường hợp gửi số tiền lớn và cần phương án bảo vệ, khách hàng có thể thực hiện giao dịch bên ngoài hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên ông Tín nhấn mạnh địa điểm giao dịch cần có các yếu tố đảm bảo tính an toàn. Trong đó gồm camera giám sát ghi hình rõ ràng quá trình giao dịch, nhân viên ngân hàng phải có từ hai người chứng kiến trở lên...
"Thông thường phải có ít nhất 2-3 nhân viên giao dịch tham gia vào quá trình lập hợp đồng với khách hàng bên ngoài chi nhánh. Trong đó bắt buộc phải có kiểm soát viên theo quy định của Ngân hàng Nhà nước", ông Tín khẳng định.
Luật sư cũng lưu ý người gửi tiền hạn chế giao dịch trực tuyến tại những điểm công cộng do Wi-Fi hay các trang mạng lạ là cửa ngõ để tin tặc tấn công tài khoản ngân hàng. Ngoài ra, khách hàng tuyệt đối không nghe lời chào mời của các cá nhân tự nhận là cán bộ tín dụng, giám đốc, trưởng phòng... và gửi tiền vào tài khoản những cá nhân này để hưởng lãi suất cao.

Tiến sĩ, luật sư Bùi Quang Tín, giảng viên đại học Ngân hàng TP HCM cho rằng, các thông tin cần đầy đủ trên giấy tờ, đặc biệt là nội dung trong sổ tiết kiệm thì quyền lợi người gửi tiền mới được đảm bảo và được pháp luật bảo vệ.
Theo các chuyên gia, phương án tối ưu vẫn là thực hiện trực tiếp tại quầy giao dịch để hạn chế đến mức thấp nhất rủi ro thất thoát.
"Người gửi cần cẩn trọng với những chào mời về hưởng lãi suất cao, tặng kèm quà tặng... nếu thực hiện giao dịch bên ngoài. Việc giao giấy tờ cho cá nhân, kể cả cán bộ ngân hàng, tiềm ẩn rủi ro cao và có thể không được pháp luật bảo vệ", luật sư Vũ Phi Long nhận xét.
Sau khi mở tài khoản, người gửi tiền nên đăng ký các dịch vụ theo dõi số dư như SMS Banking, Mobile Banking, Internet Banking... để cập nhật biến động số dư ngay lập tức và có phản ứng kịp thời nếu xảy ra sự cố mất tiền.
Về cách lựa chọn ngân hàng để "chọn mặt gửi vàng", các chuyên gia cho rằng người gửi cần chú ý ngân hàng đã đạt các tiêu chuẩn kiểm định độc lập từ các tổ chức uy tín hay không. Đặc biệt khi xảy ra một số sự cố mất tiền lên đến nghìn tỷ đồng trong thời gian qua, cách ứng xử của các ngân hàng cũng là một yếu tố đánh giá mức độ đáng tin cậy của ngân hàng.
Từ góc độ ngân hàng, các chuyên gia khẳng định các tổ chức được mệnh danh là "thủ quỹ của nhân dân" có nghĩa vụ cao nhất trong việc đảm bảo an toàn tiền gửi. Chuyên gia Trần Nguyễn Minh Hải - giảng viên Đại học Ngân hàng TP HCM nhận định các ngân hàng cần xây dựng quy trình đảm bảo tiền gửi chặt chẽ, nâng cao nền tảng công nghệ và xây dựng văn hóa không khoan nhượng đối với các hành vi gian lận, tham ô, lừa đảo... tiền gửi của khách hàng.
"Nhà băng có nhiệm vụ giải thích rõ ràng quy trình, quy định, điều khoản hợp đồng tiền gửi cho khách hàng và cộng đồng, bởi không phải khách hàng nào cũng hiểu rõ các quy định của hệ thống tín dụng", bà Hải khẳng định.
Trường hợp xảy ra sự cố, các ngân hàng Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm các nước trong văn hóa ứng xử đảm bảo quyền lợi của khách hàng. Chuyên gia này thông tin thêm, thông thường các nhà băng lớn trên thế giới đều phải bồi hoàn số tiền bị mất cho khách hàng. Mức bồi hoàn có khi lên đến 75% - 100%.
Dưới góc độ chính sách, các chuyên gia khuyến nghị cần có những quy định chặt chẽ hơn xác định nghĩa vụ, trách nhiệm của ngân hàng nhằm đảm bảo tiền gửi của khách hàng. Ngoài ra theo luật sư Bùi Quang Tín, phán quyết của tòa cho các vụ mất tiền tại Eximbank, Vietinbank, Agribank... có thể là án lệ để giải quyết các vụ việc tương tự về sau.
"Quan trọng nhất, ngân hàng phải có cách ứng xử hướng về khách hàng, tạo niềm tin cho khách hàng và nghiêm túc thực hiện các quy định và luật pháp", ông Tín nói.
Khánh Anh – Huệ Chi
Trong số những vụ việc cán bộ ngân hàng rút ruột của khách thời gian gần đây có trường hợp bà Chu Thị Bình đã bị mất 245 tỷ đồng trong sổ tiết kiệm khi tin tưởng ông Lê Nguyễn Hưng, Phó giám đốc Eximbank TP HCM, trực tiếp thực hiện toàn bộ giao dịch. Ông Hưng đã chỉ đạo nhân viên lập chứng từ giả để rút tiền từ tài khoản chưa đến hạn tất toán của bà Bình rồi gửi vào tài khoản đã đến hạn tất toán. Cũng tại ngân hàng Eximbank, "kiều nữ" Nguyễn Thị Lam (31 tuổi, trú xã Yên Sơn, huyện Đô Lương, Nghệ An) - nguyên là nhân viên phòng giao dịch Eximbank Đô Lương bị truy tố về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Theo đó, từ năm 2012-2016, Lam nhiều lần bắt khách hàng ký các lệnh chi, ký khống bảng kê chi tiền hoặc giả mạo chữ ký để rút tiền gửi của họ. Bên cạnh đó, Lam còn lợi dụng những người thân quen, nhận gửi tiền tiết kiệm giúp và hứa trả lãi cao 7-12% một năm. Nhiều người tưởng thật tới nhà riêng của bị cáo để ký hồ sơ mà không tới ngân hàng.Theo hồ sơ vụ án, Lam đã rút tiền gửi của 6 khách hàng với tổng số tiền hơn 50 tỷ đồng. Tương tự, nhiều vụ việc khách hàng tố tiền gửi bị bốc hơi tại ngân hàng như khách Ngô Phương Anh tố bị mất 32 tỷ đồng trong sổ tiết kiệm tại ngân hàng BIDV vào năm 2016. Tại VPBank, khách hàng Trần Thị Thanh Xuân khiếu nại lên VPBank cũng như làm đơn tố giác lên Phòng Cảnh sát Điều tra tội phạm về quản lý kinh tế và chức vụ (PC46) Công an TP HCM từ tháng 9/2015 về việc khoản tiền 26 tỷ đồng trong tài khoản bỗng dưng biến mất. Quy mô lớn nhất và kéo dài suốt 7 năm qua là vụ án Huyền Như - nguyên Phó phòng quản lý rủi ro Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank) chi nhánh TP HCM, chiếm đoạt gần 4.000 tỷ đồng gây xôn xao dư luận trong thời gian dài.Trong đó, riêng 5 công ty gồm Công ty Hưng Yên, Công ty Cổ phần Chứng khoán Saigonbank Berjaya (SBBS), Công ty Bảo hiểm Toàn Cầu, Công ty Phương Đông và Công ty An Lộc đã bị Huyền Như lợi dụng quyền hạn, chiếm đoạt hơn 1.000 tỷ đồng. Hôm 9/2, TAND TP HCM tuyên Huyền Như là người phải trả số tiền đã chiếm đoạt cho 5 công ty. Tuy nhiên, các công ty viết đơn kháng cáo yêu cầu ngân hàng phải có trách nhiệm bồi thường. SBBS, một trong những nạn nhân thiệt hại lớn nhất lập luận, các tài khoản của công ty được mở tại ngân hàng hợp lệ, tiền cũng đã chuyển vào tài khoản của công ty tại Vietinbank, vì vậy ngân hàng phải có trách nhiệm với khoản tiền này. Còn việc Huyền Như lợi dụng chức vụ chuyển tiền từ tài khoản khách hàng sang tài khoản Huyền Như là việc nội bộ của ngân hàng. Do đó, nguyên đơn đề nghị TAND Cấp cao tại TPHCM xét xử buộc ngân hàng phải chịu trách nhiệm dân sự liên đới với các bị cáo bồi thường cho khách. |