 |
|
Con sâm đất. |
Cuộc săn tìm con sâm đất bán cho thương lái đang bới tung những cánh rừng phòng hộ đặc dụng của xã Thạnh Phong, Thạnh Phú (Bến Tre).
Hơn hai tháng nay, ở xã Thạnh Phong, Thạnh Phú, rộ lên việc người dân vào rừng ngập mặn khai thác con sâm đất (tên khoa học: Sipunculus, người địa phương còn gọi là con chặt khoai, con đồm độp).
Con sâm đất có thân mình giống củ khoai nên còn được gọi là con chặt khoai, khi đụng vào con vật này thun cứng mình lại và xịt nước. Sâm đất sống ở rừng ngập mặn, nơi gò đất cao, thủy triều lên xuống, chỉ đào khoảng 2-3 tấc là thấy.
Những năm trước đây dân địa phương đào vuông nuôi tôm phát hiện con vật này trong đất rất nhiều, nhưng lúc đó cư dân ở đây chưa ai biết sử dụng để làm thức ăn. Từ khi biết sâm đất bán được khá tiền, mọi người đổ xô vào rừng tìm bắt.
Lúc đầu chỉ vài mươi người, sau truyền miệng nhau có lúc trên trăm người và không chỉ cư dân địa phương mà còn cả người ở các xã lân cận như Giao Thạnh, Thạnh Hải mang dao, cuốc vào rừng phòng hộ đặc dụng ở Thạnh Phong lúc nước ròng đào bới bắt sâm đất.
Đó là thời điểm con vật này được thu mua với giá 11.000 đồng/kg. Những người đi đào bắt sâm đất đều là dân lao động nghèo, kiếm sống bằng nghề làm thuê, mỗi ngày tiền công chỉ được 35.000-40.000 đồng đối với nam, còn phụ nữ chỉ 25.000 đồng/ngày, mà không phải ngày nào cũng có người thuê mướn. Nay đi đào sâm đất một buổi mỗi người kiếm được 70.000-100.000 đồng nên đã kích thích họ săn bắt con vật này.
Theo hướng dẫn của UBND xã, tìm đến vựa thu mua ở ấp 3, chị Lê Thị Huyền, chủ vựa, cho biết: “Đầu tiên có một người ở TP HCM tìm đến Thạnh Phong thăm hỏi qua nhiều người có ai biết con sâm đất! Tuy nhiên không ai biết, người đó tìm đến tôi, lúc bấy giờ tôi đang thu mua thủy sản, tôi bảo là có biết, người này cho giá mua vào 11.000 đồng/kg và nhờ người dân ở đây sơ chế, cắt đầu nặn bỏ ruột (toàn là đất), rửa sạch, giá sơ chế 500 đồng/kg, nhưng tôi không chịu và kèo nài lên 1.000 đồng/kg cho bà con ở đây nhờ.
Sâm đất sau sơ chế cho vào thùng giữ lạnh, mỗi chiều gửi xe chở hàng thủy sản đưa lên giao cho vựa ở TP HCM. Biết đây là con vật chưa mua bán bao giờ, tôi xin phép UBND xã thu mua, xã có hỏi Chi cục Bảo vệ nguồn lợi thủy sản, nơi đây bảo rằng con vật này không có trong danh mục bảo vệ, nên xã ký giấy cho phép tôi được thu mua. Từ ngày sơ chế con sâm đất, bà con ở đây rất phấn khởi. Sáng nào họ cũng đến sớm nhận nguyên liệu về cả nhà cùng sơ chế. Mới 2h, nhiều người đã chờ trước nhà tôi để xin nhận nguyên liệu về sơ chế. Những hôm thu mua được ít, phải chia đều cho mỗi người vài ký để ai cũng có mà làm...”.
Khi hỏi: “Vậy chị có dùng thử con sâm đất bao giờ chưa?”. Chị Huyền nói: “Có một lần chủ vựa ở TP HCM về đây chế biến món xào cho cả nhà dùng thử, thịt sâm đất giòn và ngọt hơn con mực. Ông chủ vựa này nói là ở Sài Gòn, Đồng Nai, người ta dùng sâm đất để nấu phở, nấu cháo nước dùng rất ngọt. Ở Trung Quốc người ta mua con này để ăn nên thuốc... Nhu cầu mua rất lớn”.
Sâm đất có giá trị như vậy nên con người săn tìm chúng rất dữ. Đến dốc cầu Bồn Bồn của xã Thạnh Phong lúc 15h30 (thời điểm thu mua sâm đất), từng tốp nông dân, áo quần còn lấm lem bùn đất chạy xe đạp chở đầy giỏ, túi sâm đất đến bán cho người thu mua.
Anh Nguyễn Văn Phục, một nông dân ở ấp 6 (Thạnh Phong), cân bán cho vựa thu mua 10kg sâm đất, than: “Nay ở cồn Mít, cồn Dài số lượng sâm đất đã giảm, phải ra tận cồn Đâm, cồn Tròn (sát biển) mới đào được nhiều. Đào sâm đất cực lắm, phải chui vào rừng ô rô, cóc kèn, cây, gai đâm trầy cả mình mẩy, nhưng nhờ có con sâm đất này cuộc sống gia đình đỡ hơn, bữa ăn có thịt, có cá”.
Cũng như anh Phúc, anh Lưu Văn Kiệp, chị Nguyễn Thị Loan ở Xẻo Dưa (ấp 2, xã Thạnh Hải) chuyên sống bằng nghề làm thuê, ai mướn gì làm nấy, nay ngày đào được 7-10kg sâm đất, dù giá đã xuống còn 7.000 đồng/kg cũng phấn khởi vì ngày nào cũng có thu nhập.
Theo chân cán bộ Hạt Kiểm lâm huyện Thạnh Phú vào kiểm tra rừng ngập mặn thuộc tiểu khu 19 (lâm trường huyện) là khu đang bị đào bới nhiều nhất. Nhìn từ bên ngoài, bìa rừng vẫn còn một màu xanh ngút ngàn, nhưng vào bên trong nhiều lõm rừng bị chặt phá, cây bần, cây mắm ngã tứ tung, mặt đất nơi những gò cao bị đào bới nhiều lần tan nát.
Anh Nguyễn Văn Nhân, Hạt trưởng, cho biết, sâm đất có nhiều trong rừng mắm, sống ở độ sâu 2-3 tấc. Chức năng của nó cũng giống như con trùn, có tác dụng làm tơi xốp đất, giúp cây phát triển nhanh.
Để dễ dàng đào được sâm đất, họ phải chặt trống cây rừng để không vướng cuốc. Một người đào một ngày 10kg sâm đất, phải chặt cả trăm mét vuông rừng. Hiện nay chưa kiểm tra xem đã mất bao nhiêu hecta rừng, nhưng nhẩm tính ở vựa thu mua một ngày trên 1 tấn sâm đất, khoảng trăm người đào bắt, mỗi ngày ước chừng mất đi 1ha rừng ngập mặn.
Trước tình hình này, Hạt Kiểm lâm đã kiểm tra nhắc nhở nhưng chưa ngăn được, chẳng những vậy việc chặt phá rừng để khai thác sâm đất còn phát triển nhiều hơn. Rừng ở đây không có cửa nên khó kiểm tra người ra vào chặt phá. Trước đây, người vào rừng đào bắt sâm đất còn mang theo dao, cuốc. Hiện nay họ gửi lại nhà dân gần đó, đi mình không nên kiểm lâm khó biết được. Trong rừng thấy thấp thoáng cán bộ kiểm lâm là họ lánh ngay nên không ngăn cản được.
Hạt Kiểm lâm phải phối hợp với chính quyền các địa phương có dân vào rừng khai thác sâm đất, sinh hoạt với họ để tuyên truyền không được chặt phá cây rừng. Vì rừng ở Thạnh Phú là rừng phòng hộ, đặc dụng, rừng ngập mặn giữ phù sa, bồi lắng đất bãi bờ ngày một cao và lấn dài ra biển. Rừng ở đây còn mang lại cho cư dân nhiều tài nguyên thiên nhiên về thủy sản: trong hai tháng nay, cua biển giống về rừng ngập mặn ở đây rất nhiều, mang lại cho người nghèo thu nhập, cải thiện cuộc sống.
Ngoài ra, hằng ngày người dân trong vùng có thể vào rừng bắt con cua, con nghêu, con ốc, tôm, cá... kiếm sống được. Nếu mai đây không còn rừng, chẳng những không còn nguồn lợi thủy sản của rừng mang lại mà đất giồng bên trong có nguy cơ bị nhiễm mặn, bởi không còn cây chắn sóng, ngăn gió, bảo vệ.
(Theo Tuổi Trẻ)
