Yared Getachew, cơ trưởng của máy bay Ethiopian Airlines, rơi vào tình huống khẩn cấp ngay sau khi vừa cất cánh từ thủ đô Addis Ababa. Getachew xin phép quay đầu với giọng hoảng loạn tại phút thứ ba từ lúc cất cánh, khi máy bay tăng tới tốc độ bất thường, một người khảo sát hội thoại không lưu tiết lộ với New York Times sáng 15/3.
"Cấp báo, cấp báo, yêu cầu được về nhà", vị cơ trưởng nói với đài kiểm soát không lưu trong lúc đài này phải điều hai chuyến bay chuẩn bị hạ cánh đi hướng khác. "Xin vectơ để hạ cánh".
Các nhân viên kiểm soát không lưu đã theo dõi máy bay này, một chiếc Boeing 737 Max 8 mới, dao động lên xuống cả trăm mét - một dấu hiệu có lỗi nghiêm trọng. Mọi liên lạc giữa kiểm soát không lưu và chuyến bay 302 đi Nairobi (Kenya) mất sau 5 phút cất cánh ngày 10/3.
Nguồn tin của New York Times từ chối tiết lộ danh tính vì đoạn hội thoại chưa được công bố chính thức. Người này khẳng định nhân viên kiểm soát không lưu đã có kết luận trước cả khi cơ trưởng cấp báo.
Đoạn hội thoại buồng lái hé mở tình tiết ban đầu về những phút cuối cùng của chuyến bay định mệnh, cướp đi sinh mạng 157 người từ 35 quốc gia. Vụ rơi máy bay ở Ethiopia hôm 10/3 còn dẫn tới quyết định cấm tạm thời dòng máy bay bán chạy nhất của Boeing, 737 Max 8, rộng khắp thế giới.
Giới phi công theo dõi dữ liệu hành trình chuyến 302 qua trang Flightradar24 nhận định tốc độ máy bay đạt tới mức nguy hiểm sau khi cất cánh từ Sân bay Quốc tế Bole. Họ cho rằng tốc độ vượt xa chuẩn cho phép vận hành, với nguyên nhân chưa được xác minh.
"Điều bất thường nhất chính là tốc độ", John Cox - cố vấn an toàn hàng không Mỹ và một cựu phi công 737 - nhận định.
"Tốc độ quá cao", ông Cox, người đồng thời là cựu chủ tịch an toàn bay của Hiệp hội Phi công Hàng không Mỹ (ALPA), nói. "Câu hỏi đặt ra là vì sao. Chiếc máy bay tăng tốc quá nhanh so với mức nó nên có".
Lãnh đạo Ethiopian Airlines cho hay phi hành đoàn chuyến 302 đã báo cáo gặp trục trặc "điều khiển máy bay" tới trạm kiểm soát không lưu, vài phút trước khi mất liên lạc. Tuy nhiên, New York Times đánh giá hội thoại mới thu thập cho thông tin cụ thể hơn rất nhiều về chuyện đã xảy ra trong buồng lái.
Cơ trưởng Getachew, người sở hữu 8.000 giờ bay, trong phút đầu tiên cất cánh đã báo cáo vấn đề "điều khiển" bằng giọng bình tĩnh. Tại mốc này, dữ liệu radar cho thấy máy bay ở độ cao thấp hơn nhiều mức tối thiểu an toàn.
Phút thứ hai, theo nguồn tin của New York Times tường thuật, máy bay giành được tọa độ an toàn, phi công nói muốn bay thẳng tới độ cao 4,27 km.
Sau đó, nhân viên kiểm soát không lưu theo dõi thấy máy bay lên xuống với biên độ vài chục đến trăm mét, cùng tốc độ bay tăng nhanh lên mức bất thường. Họ bắt đầu "thắc mắc to tiếng chuyến bay đang làm gì vậy".
Hai chuyến khác mang số hiệu 613 và 629 đang chuẩn bị hạ cánh từ hướng đông. Kiểm soát không lưu, khi ấy dự cảm được tình huống khẩn cấp xảy ra với chuyến 302, đã lệnh cho hai máy bay này duy trì bay ở độ cao hơn. Lệnh đó được phát đi cũng là lúc Getachew, bằng giọng hoảng loạn, cắt ngang bằng yêu cầu được quay đầu.
Chuyến 302 lúc này ở phút cất cánh thứ ba và thậm chí bay còn nhanh hơn trước, cách rất xa giới hạn an toàn. Được sự cho phép, 302 ngoặt đầu sang phải trong khi lên cao hơn.
Một phút sau, nó biến mất khỏi vùng quét radar khi đi vào vùng quân sự cấm.
Thanh Tùng